İslamiyet Öncesi Türk Siyasi Tarihi

     Türk Kelimesinin Geldiği Anlamlar; Güçlü, kudretli, kuvvetli, çoğalan, Olgunluk çağı, miğfer, erdemli, nizam sahibi, terkedilmiş anlamına gelmektedir.

     Türk Kelimesinin Geçtiği Kaynaklar; Arap, Hint, Çin, İran(Pers), Bizans, Fin, RomaTürk kelimesinin birçok devlet kaynağında geçmesinin nedeni göçebe yaşamdır. Türk kelimesi en çok Çin kaynağında geçer. Türk tarihi neden başka devlet kaynaklarından öğrenilmesinin nedeni yazılı döneme geç geçilmesidir.  Türkiye adı coğrafi olarak ise ilk Bizans kaynaklarında geçmektedir. Türkiye adı 1071 Malazgirt Savaşı sonrası Anadolu için kullanılmıştır.

  Türklerin Ana Yurdu; Orta Asya: Batıda Hazar Denizi, Doğuda Kingan Dağları, Kuzeyde Sibirya, Güneyde Hindikuş(Karanlık) Dağlarıdır. Türklerin Ana yurdu ise Ural - Altay Dağları ile Aral Gölü arasında ki bölgedir.

    Orta Asya Türk Tarihi; Temel geçim kaynağı ticaret ve hayvancılıktır. Toprağa bağlı yaşam yoktur; özel mülkiyet gelişmemiş, kölecilik ve sosyal sınıf yoktur. Mera arayışları boylar arası ve kavimler arası savaşa neden olmuş; savaşçılık gelişmiş, bağımsızlık duygusu ön planda, herkes asker ordu-millet anlayışı gelişmiştir. Toplumsal hayatı düzenleyen kurallara töre denir. Sanat eserleri taşınabilir malzemelerden oluşmaktadır.. Mimari gelişmemiştir. Uygurlar ile birlikte mimarı gelişiyor. Toplumlar sülale ve boy halinde yaşamaktadır; boylar birleşimi ile iller oluşmaktadır.

    Yerleşik Yaşam Kesin Kanıntları

• Sulama Kanalları
• Ekip, saban aletleri
• Tohumluk tahıl ambarı
• Mimari faaliyet,saray, sur, tapınak
• Fresko

    İlk Türk Göçleri Nedenleri; 
     Orta Asya'da yaşayan Türk boyları zamanla ana yurtlarını terk ederek başka bölgelere göç etmek zorunda kalmıştır. Göç nedenlerinin başında kuraklık ve çölleşme ile mera alanlarının azalmasıdır. Aşırı nüfus artışı, dış baskılar, salgın hayvan hastalıkları gibi nedenlerden dolayı Türk göçleri yaşanmıştır.

• Kuraklık ve çölleşme
• Aşırı nüfus artışı,
• Çin, Moğol, Kitan baskıları
• Türk boylarının kendi aralarındaki mücadelesi
• Salgın hayvan hastalıkları
• Otlak ve mera yetersizleşmesi
• Yeni bölge tanıma ve geçirme isteği

    İlk Türk Göçlerinin Sonuçları: Göç edilen yerlerde yeni devletler kurulmuştur. Asya ve Avrupa'nın siyasal ve kültürel değişimine neden olmuştur. Göçler ile Türk kültürününde geniş bir coğrafyaya yayılmasına neden olmuş Türk tarihinin bir bütün olarak incelenmesi zorlaşmıştır.

• Asya ve Avrupa’nın siyasal ve kültürel değişim
• Göç edilen yerdeki kavimlerin göç etmesi
• Kavimler Göçü
• Türk kültürünün geniş bir coğrafyaya yayılmasıdır.
• Göç nedeniyle Türk tarihini bir bütün olarak incelemek zorlaşmıştır.

İlk Türk Topluluğu İSKİTLER (BOZKIRIN KUYUMCULARI)

     Bilinen ilk Türk topluluğudur. Yunanlar İskit, İranlılar ise Saka adını veriştir. Karadeniz Kuzeyi Ve Kafkaslarda yaşamışlardır. En önemli hükümdarı Alp Er Tunga'dır. Türk tarihinin ilk kadın hükümdarı "Tomris" bu dönemde yaşamıştır. Ayrıca ordularında "amazon" adlı kadın askerler vardır. Ön Asyada atı evcilleştiren ilk topluluktur ayrıca rahat binebilmek için pantolon icat etmişlerdir. Alp Er Tunga Ve Şu destanları İskitlere aittir. Süsleme sanatı ve heykelcilik gelişmiş, balbalların ilk örnekleri verilmiştir. Süslemelerde hayvan üslubu hakimdir.

İlk Teşkilatlı Türk Devleti ASYA HUN (Kavim-Topluluk-Koyun) DEVLETİ

     Bilinen ilk hükümdarı Teoman ve merkez Ötüken. (M.Ö. 315-58) Dağınık hale yaşayan Türk Boylarını tek bayrak altında toplayan ilk Türk federasyonudur. Çin seddi bu dönem de inşa edilmiştir.(Teoman) Metehan dönemi en parlak dönemdir. Orta Asya Türk birliği sağlanmış. İlk Türk Devlet teşkilatı oluşturulmuştur. İlk Türk idari teşkilatı oluşturulmuştur. İkili yönetim ve kurultay İlk Türk askeri teşkilatı, ilk onlu sistem ve ıslıklı ok. İlk Türk düzenli ordusu, turan  ve tek tip kıyafet İlk Türk mali teşkilatı Çin vergiye bağlanmıştır Yazılı döneme geçmemişlerdir. Göçebe olarak yaşamışlardır. Gök Tanrı dini, Oğuz kağan(Mete Han) önemli destanı , Ki-ok döneminde yıkılma sürecine girmiştir.

•         Dağılan Asya Hun Devleti iki parçaya ayrılıyor Batı Hunlar Karadenizin üzerinden Avrupa’ya doğru Balamir önderliğinde göç ediyorlar. Bu ilerleyiş orada ki yerli halkları da yerinden ediyor ve büyük bir göç dalgası oluşuyor.

Kavimler Göçü Sonuçları;
     İlk çağ sona ermiş yeni orta çağ başlamıştır. Avrupa 100 yıla yakın kargaşa yaşamıştır. Roma Doğu Batı olarak ikiye ayrılmıştır. Avrupa'ya gelen barbar kavimlerin yerli halkla kaynaşması sonucu bugün ki Avrupa devletlerin temelleri atılmıştır. Merkezi krallıklar zayıflamış feodaliteler ortaya çıkmıştır. Hristiyanlık yayılmış Avrupa Hun Devleti Kurulmuştur.

Avrupa Hun Devleti

• Kurucusu Balamir
• En parlak dönemi Atilla

o    Tanrının Kamçısı

o    Alman destanı Nibelungen de Etzel

o    Cesur kavimlerin efendisi

o    Macarlar Atası kabul ediyor.

• Avrupada kurulan ilk Türk devletidir.
• Romayı vergiye bağlamıştır. (Margos ve Anatolius)
• Batı Romaya neden girmedi

o    Hristiyan dünyası için önemli ( Papa I. Leon)

o    Gücünü kırmış

o    Sasani tehlikesi

• Göçlerle desteklenmediği için asimile olmuşlardır

Türk Adıyla Kurulan İlk Türk Devleti KÖKTÜRKLER(GÖKTÜRKLER)
     
     Orta Asya da ikince kez Türk siyasi birliğini sağlayan Türk Federasyonudur. Devlet Bumin Kağan tarafından Ötüken de. En parlak dönemi Mukan Kağan, Orta Asya da en geniş sınırlara ulaşmıştır. İpek yoluna hakim olmak için çeşitli devletlerle ittifak yapmıştır. Çin entrikaları sonucu yıkılmıştır.

Kürşad Ayaklanması ve Nişufu Ayaklanması

• Türk tarihinde ilk milli istiklal ayaklanması olur. (Kürşad Ayaklanması)
• Ayrıca Nişufu da ayaklanır.
• Başarısızla sonuçlanır.

II. Köktürkler (Kutluk)

• Kutluk(İlteriş Kağan) tarafından
• Bilge Kağan en parlak dönemidir.
• İlk Türk milli alfabesi Orhun ( Göktürk) Alfabesini oluşturmuşlardır.
• Türk tarihinin ilk yazılı kaynakları Orhun Abideleri bu dönemde, yazılı Türk edebiyatının ilk eserleridir. Siyasi yaşamı, devletin ve halkın görevleri, ayrıca türk medeniyeti ve yasaları hakkında bilgi verir.
• İlk kendi adına para bastıran devlettir.
• Ergenokon ve Bozkurt Destanları
• Göçebe olarak yaşamışlardır, Gök Tanrı dini, Yazılı döneme geçen ilk Türk devletidir.
• Ayrıca Türk adıyla kurulmaları, Türk alfabesi  ve Çinlere karşı bağımsızlık mücadelesi ulusçu bir devlet anlayışı,
• Uygurlar tarafından yıkılmıştır.

Toplu Halde Din Değiştiren ve Yerleşik Yaşama Geçen İlk ürk Devleti UYGURLAR (Akraba) (744-840) Ötüken

• Kutluk Bilge Kül Kağan tarafından kurulmuştur.
• Böğü Kağan zamanında Maniheizm dinini benimsediler.
• Başkent dere kenar Karabalsaguna (Ordu Balıg )taşındı.
• Din; Et yeme, Savaşma diyordu.
• Dolayısıyla tarımsal faaliyetlere başlamışlardır, mimari eserler vermişlerdir, yerleşik yaşama geçmişlerdir, şehirleşme başlamıştır, mimari eserler fresko ile süslenmiştir.
• Minyatür, fresko
• Farklı inanç benimsenmiştir ancak kimliklerini kaybetmemişlerdir.
• Zamanla savaşçılık özelliklerini kaybetmiş, kültürel alanda etkili olmuşlardır, orta oyununun ilk örnekleri, minyatür ve çini tezhip sanatları,
• Kağıt ve matbaayı kullanan ilk Türk topluluğudur.
• Hukuk kurallarını yazılı hale getirmişlerdir
• Uygur alfabesini kullanmışlardır.
• Orta Oyunu
• Örgün eğitim
• Bankacılık
• Vakıf
• Hükümdarlara Ay tengri denildi.
• Moğolların Türkleşmesin de etkili olmuşlardır. (benim hocam)
• Maniheizm dışında Budizm ve Taoizm
• Karabalsagun ,Sine- Uşi  Moyen-Çur , Bugut yazıtları
• Göç ve Türeyiş destanları
• Talas Savaşı ve Kavimler Göçü ile mimarli eserler, aletler Batıya taşınmıştır.

Avrupa'da Kurulan Devletler

• Avrupa Hun Devleti: Kavimler göçü sonucu, Avrupada kurulan ilk Türk devleti. Teoman, Romayı vergiye bağladı (Hem Asya Hem Avrupada )
• Avarlar: İlk kez İstanbulu kuşatmışlardır. Slavları kaynaştırmışlardır. Hristiyan (Hem Asya Hem Avrupada )
• Bulgar Ve Macarlar : Tuna(Hristiyan) ve İtil Bulgarları(İslamiyet),
• Uzlar, Kıpçak(Kumanlar) Ve peçenekler:  çeşitli devletlerde paralı askerlik yapmışlardır.

Asyada Kurulan Devletler

• Hazarlar: Yahudiler dışında Museviliği benimseyen tek topluluktur. Türk boyları içinde Tek tanrılı inanç sistemini benimseyen ilk boydur. Dini hoşgörü
• Karluklar: İslamiyeti benimseyen ilk Türk boyudur.
• Kırgızlar: Manas en uzun destan. Yenisey , Orta Asyada egemenlik kuran en son Türk boyudur.
• Avarlar (Hem Avrupa Hemde Asyada teşkilatları vardır.)
• Oğuzlar
• Sabirler
• Akhunlar
• Türgişler: Baga Tarkan, kendi adına ilk para bastıran
• Kimekler
• Başkırtlar