Türk İslam Devletleri Kültür & Medeniyet



DEVLET YÖNETİMİ
Hükümdarlık Unvanları
Hükümdarlık Sembolleri
Han
Taht(Örgin)
Hakan
Sancak
Kağan
Tuğ
İdikut
Unvan Alma
İlteber
Otağ
İlteriş (Kutluk Kağan)
Davul(Nevbet)
Şanyü (Mete Han)
Sorguç(Kotuz)
Tanhu
Toy
Yabgu(Batı Hükümdarı)
Kemer
Ergin
Yay
İl Kağan (Bumin Kağan)
Hutbe
Bey
Tıraz(Elbise)
Padişah (Alp Tigin)
Hilat(Hediyelerin tümü))
Sultan (Gazneli Mahmut)
Çetr (Şemsiye) Üstünde feth süresi
Sultanı Azam (Melikşah)
Sikke

Berat

1)Saray Görevlileri
Hacibulhüccap (Ulu Hacip): Hükümdar- halk- devlet arasında ki ilişkileri.
Silahdar: Silahlardan sorumludur.
Çaşnigir: Yiyeceklerle ilgilenir.
Şarabdar-İdişçibaşı: İçecekler
Hansalar: Hükümdar sofrası
Camedar: Elbiseler ile ilgilenir
Alemdar: Savaşlarda bayrak ve sancağı taşır
Emiri Candar: Sarayı korur,
Emiri Ahur: Atların bakımı
Kapucubaşı: Günlük hizmetleri yapar.
Taştdar: Abdest yardımcısı
Serhenk: Hükümdarın yolunu açan,

2)Devlet Görevlileri

Amid: Sivil yönetici ( İslamiyetten önce APA)
Amil: Vergi memuru
Yuğruş: Karahanlılarda Vezire verilen isim.
Muhtesip: Belediye başkanı, ticari hayatın düzenlenmesine yardımcı olur
Melik: Hükümdar oğlu
Atabey: Meliki yetiştiren (Ataman İnal İnanç / Lala) İlk atabey Vezir Nizamülmük (Büyük Selçuklu Alparslan Veziri)
Şıhne: Askeri vali.

Divanı Saltanat ( Büyük Divan)
Divan-ı İstifa
Mali İşler
Müstevfi
Divan-ı Arz
Ceyşül Arz
Askeri İşler
Emir-i Arz
Arzül Ceyş
Divan-ı İnşa
Yazışmalardan
Tuğrai ( Nişancı)
Divan-ı İşraf
Denetim (askeri hukuk hariç)
Müşrif
Divan-ı Mezalim
Büyük davalar
Hükümdar
Niyabet-i Saltanat
Hükümdar olmadığı zamanlarda devlet işleri
Naip








HUKUK SİSTEMİ
İlk Türk-İslam Hukukunun Oluşması;
û  İslam’ın getirdiği esaslar
û  Oğuzların gelenekleri
û  Uygur, Akhunlar ve Sasanilerin gelenekleri
û  Askeri davalara kadı-i leşker bakar
ŞERİ HUKUK
ÖRFİ HUKUK
Evlenme, Boşanma, Miras, Hırsızlık, Ticaret, Savaştan kaçma, Mürted Olma (Dinden çıkma)
Sosyal ve güvenlik
Davalara kadı bakar.
Davalara Emiri Dad bakar
Kadıların sorumlusu Kadıül Kudat
Emiri Dadların sorumlusu da aynı.
Kadı veziri ve divan üyelerini yargılayabilir




ORDU

# İslam devletleri ile ordu da en büyük yenilik ilk defa Karahanlıların uyguladığı GULAM sistemidir. Devşirmeden farkı ise Türklerde bu sisteme dahildir. Devşirmede sadece Hristiyanlar.

Merkez Ordusu
Eyalet Ordusu
Gulaman-ı Saray: Sarayı koruyan, her ırktan kişiler bulunur, maaşlıdır, sarayda durur.
Melik Ordusu
Hassa Ordusu: Atlık birlik, bunlara ikta adı verilen arazi verilir. Sadece Türklerden oluşur. Eyalette bulunur.
Sipahiler (İkta Askerleri)

Türkmenler

Bağlık bey ve beylikler



SOSYAL HAYAT
İmarethane: Aşevi.
Tabhane: Misafirhane
Debbahhane: Dericilik
Kapan: Tek bir cins malın satıldığı yerdir. (Unkapanı gibi)
Bedesten: Kapalı çarşıdır.
Sebil: Çeşme
Tutmaç: 11. Yy Türklerin milli yemeğidir.
Kümbet: Anıt mezardır. Siyasi kişilerin ve eşlerinin mezarı
Türbe: Dini şahsiyetlerin mezarı
Külliye: Toplu yapılar (medrese, cami,..) En fazla caminin yanına yapılır.
Arasta: Çarşı
Bargah: Saray
Tekke: Din öğretilen kurum
Zaviye: Tekkenin küçüğü,
Darülafiye:Hastane
Darüşıhha: Hastane
Maristan:: Hastane (Tolunoğulları)
Bimaristan: Hastane (Karahanlılar)
Bimarhane: Hastane (Karahanlılar)










EKONOMİK HAYAT
# Fütüvvet teşkilatı;esnafların kendi aralarında birleşerek kurdukları dini ve iktisadi teşilattır.

1)Toprak Yönetimi

Ø  Miri Araziler: Devlete aittir.
     Has: Sultana aittir.
     Vakıf: Kamu Yararına bırakılır.
     İkta: Devlet memuru ve komutanlara bırakılır.

Ø  Mülk Arazi: Mülkiyeti kişilere aittir Satılabilir, devredilebilir miras bırakılabilir. Öşri, Haraci


# İkta sistemi geliştiren (askeri olarak) Büyük Selçuklu Devletidir. Ancak tüm İslam Devletleri kullanmıştır.

EĞİTİM

Karahanlılar
Semerkant
İlk Türk-İslam medresesi
Danışmentliler
Yağıbasan (Tokat Niksar)
Anadoluda ki İlk Türk medrese
Büyük Selçuklu Devleti
İlki Nişabur (Tuğrul Bey)
İlk BSD medresesi
Büyük Selçuklu Devleti
Nizamiye Medreseleleri
BSD en ünlü medreseleri
Öğrenci: Danişment
Öğretmen: Müderris
Diploma: İcazetname
Fıkıh konusunda yetiştiren: Molla

Akli (Pozitif)
Nakli (Dini)
Riyaziye: Matematik
Megazi (Savaşları)
Simya: Kimya
Siyer ( Hayatı)
Heyet: Astronomi
Fıkıh( İslam hukuku)
Cebr: Matematik
Kelam
Hendese: Geometri dersi
Kıraat
Nücum: Astroloji
İcma

Kıyas

Tefsir

Tecvid

ü  Kitabın içinde yazanlara telif
ü  Kitabın yazarı Mühellif
ü  Kitabı ciltyen Mücerrid
ü  Kitabı eliyle çoğaltan Müstensih

Nizamiye Medreseleri Neden Açıldı:
·         Bilim insanı yetiştirmek
·         Devlet memur ihtiyacı
·         Batini gibi zararlı fikir akımlarına karşı fikir üretebilmek için açılmıştır.









MİMAR VE SANAT

Mimari:
Türklerin katkısı, kubbe, kemer, üçgen yapı.
Karahanlılar: Arap Ata Türbesi ve Ayşe Bibi Türbesi
Gazneliler: Zafer Kuleleri, Leşkerii Bazar Cami
Büyük Selçuklu Devleti: Çoğunlukla İranda bulunur. Tebriz, Nişabur, Tahran.
Babürler: Tac Mahal

Sanat;
Hat: Arapçayı güzel yazma sanatıdır. Amasyalı Yakut bilinen ile  büyük hattatçıdır.
Minyatür: Perspektife dikkat edilmez. Kişiler statülerine bağlı olarak büyüklük veya küçüklükle çizilir. Uğraşana Musavver veya Nakkaş
Tezhip: Altınlamak veya Yaldızlamak, kitap süsleme.
Ebru:
Telkari: Gümüş işleme
Malakari: Duvar süsleme sanatı
Vitray: Cam süsleme sanatı.
Çinicilik: Fırınlanmış toprak üzerine renkli motif yapmak.
Künderaki: Ahşap işleme, marangoz. (Neccar)

EDEBİYATÇILAR
Yusuf Has Hacip: Kutadgu Bilig (Mutluluk Veren Bilgi), ilk Türk-İslam eseridir. Siyasetname özelliği taşır. Karahanlı hükümdarı Tamgaç Buğra Han’a sunulmuştur.
Kaşgarlı Mahmut: Divanü Lügat-it Türk, arapça yazılmıştır. Abbasi halifesi Ebul Kasım Abdullah’a sunulmuştur. Eserde Türk dünyasına ait İLK harita bulunur.
Edip Ahmet Yükneki: Atabet’ül Hakayık (GerçeklerinEşiği), ahlaki öğütler içerir. Karahanlı hükümdarı Muhammed Dad’a sunulmuştur.
Hoca Ahmet Yesevi: Divan-ı Hikmet, ilk Türk tasavvuf eseridir. Ahlaki öğütler içerir. Timur mezarını yaptırmıştır.
Enveri: Kaside
Ömer Hayyam: Rubaileri
Nizamülmülk: Siyasetname
Ali Şiir Nevai: Muhakemetül Lügateyn,
Firdevsi: Şehname ( Gazneli Mahmuta sunulmuştur) İran-Turan savaşını konu alır.
Utbi: Tarih-i Yemin, Gazneli tarihini anlatır.Gazneli Mahmut’a sunulmuştur.
















BİLİM VE BİLİM İNSANLARI
# Karahanlılar döneminde Semerkand, Buhara, Kaşgar önemli bilim merkezleridir.
# BSD döneminde ilk Selçuklu medresesi Nişabur da, “dünyanın ilk üniversitesi” kabul edilen medrese ise Nizamülmülk tarafından yaptırılan Bağdat Nizamiye Medresesidir.

Farabi: Muallimi Sani, El Phorobius,  Eserleri: El Medinetül Fazıla(siyasetname), Kitabül Musiki (müzik ile ilgili). BM fikrini savundu ve Türk İslam dünyasında pozitif bilimlerin gelişmesini sağlamıştır.

Gazali: Batini faaliyetlerine(Haşhaşilik) karşı olarak Nizamiye Medreselerde öğretmenlik yapmış ve fikir üretmiştir. İhya’ül Ulumiddin önemli eseridir.

Biruni: El Üstad olarak bilinir. Yerçekimi, Enlem ve Boylam dairelerini tespit etmiştir. Gazneli Mahmut “sarayımın en değerli hazinesi” demiştir.

İbn-i Sina: Avicennaolarak tanınır. El Kanun Fi’t Tıb  ve Kitabül Şifa eseri. Kan dolaşımı üzerinde çalışma yapmıştır. Mikrobun varlığını bulandır. (Akşemseddin mikrop ile ilgili çalışmalar yapmıştır)

Zekerriya Er- Razi: Tıp ile uğraşmıştır. Suçiçeği ile kızamık farkını ortaya koymuştur. “El Havi Ansiklopedisi” 17.yy kadar ders kitabı olarak okutulmuştur.
Fezari: Astronomi ile uğraşan ilk İslam bilim insanı. Usturlab adı verilen alet ile Güneş ve ay tutulmasını hesaplamıştır.

Cabir Bin Havyan: Modern Kimya kurucusudur. Atomun parçalanabileceğini öne sürmüştür.

Harezmi: 0 kavramını bulmuştur. Kitabül Cebr

Ömer Hayyam: Türk Üçgeni (Hayyam Üçgeni) bulmuştur. Celali Takvimini Melikşaha sunandır. Rubaileri ünlüdür.

Uluğ Bey: Timurun torunudur. Semerkantta kendi adına rasathane yapmıştır. En öneli ezeri Yıldızlar Cetveli. Ali Kuşçu öğrencisidir.

İbni Rüşt: Avrupalılara Aristoyu tanıtmıştır. Aklın inançtan önde tutulması gerektiğini savunmuştur.

Abdullah İbni Firnas: İnsanlık tarihinin ilk uçuşunu gerçekleştirmiştir. (Başarılı olan ise Hazerfan Ahmet Çelebi)






Share this article :
 

Yorum Gönder

 
Support : Actualtr | Gerçek | Haberler
Copyright © 2011. Kpss Görsel Eğitim - All Rights Reserved
Template Created by en yeni Published by Güncel
Proudly powered by Blogger