1. KARADENĐZ BÖLGESi
Batı Karadeniz Orta Karadeniz Doğu Karadeniz
• Bölümün ortalama yükseltisi 2000 m.
• En dağlık - en yüksek bölümdür. Doğu
• Bölümün en soğuk bölümüdür.
• Bölgenin en sade ve yükseltisi en az Karadeniz dağları, kıyıya paralel uzanır ve bütün
(Balkanlardan gelen havaya açık olması)
bölümdür. Bu nedenle; kıyıdaki etki iç bir kıyıyı kaplayarak iç ile kıyı arasında
• 1000 m ve üstünde yağış alır. farklılıklar olmasını sağlar.
bölgelere kadar girmiştir, tarım alanları
• Türkiye’nin en fazla ormanının olduğu • En fazla yağış Rize (2400 m)’dir.
geniştir, nüfus düzenli yayılmıştır.
yerdir. Ahşap evler yaygındır.
• Yağış miktarı diğer bölümlere göre daha • Bulutlanma ve nemin en fazla olduğu yerdir.
• Temel geçim kaynağı; madencilik ve
azdır. Güneşlenme süresi de en azdır.
endüstridir.
• En önemli tarım ürünleri; tütün, şeker • Kırsal nüfus oranı en yüksektir. Dağınık
• Sanayinin en geliştiği bölümdür. Taş pancarı, soya fasülyesi, elma, pirinç, buğday, yerleşme tipi görülür.
kömürü tamamen buradan çıkartılır.
mısır’dır. • En fazla göç veren bölgedir.
Karabük - Ereğli Demir-Çelik fabrikaları,
• Bölüm ekonomisi tarıma daha çok • Çay, fındık tarımı en fazla bölümdür.
Taşköprü - Çaycuma kâğıt fabrikaları, Sinop
dayanır. • Tarımsal nüfus yoğunluğu en fazladır.
Cam fabrikası, Kastamonu şeker fabrikası en
• Bölgenin en az ormanına sahiptir. • Yaylacılık ve büyükbaş hayvancılık en fazla
önemlileridir.
• Temel geçim kaynağı tarımdır. gelişmiştir.
• Dağlar kıyıyla paralel uzanır ve
• Ulaşım ağının en fazla geliştiği yerdir. • Bakır rezervinin en fazla olduğu kısımdır.
yükseltileri fazladır. Kıyı kesimlerinde yağış
• Çarşamba, Çorum, Amasya ve Turhal’da • En fazla heyelanın olduğu yerdir.
bu denli yüksek düşmektedir.
Şeker fabrikaları; Tokat ve Samsun’da sigara • Bölgenin yıllık sıcaklık farkı en azdır.
• En önemli tarım ürünleri; fındık, keten -
fabrikaları, Samsun’da bakır işletmeleri • Bölgede sanayinin en az geliştiği yerdir.
kenevir, şeker pancarı, pirinç ve patatestir.
bulunur. • Eğimin en fazla olduğu yerdir.
• Orman endüstrisi ve kâğıt sanayinin en
• Balıkçılık çok gelişmiştir. (Geçim kaynağı)
fazla geliştiği yerdir.
KARADENĐZ BÖLGESĐ EN’LERĐ
• Oldukça engebeli bir bölgedir. • Kırsal nüfus oranı en fazladır.
• Doğu - batı yönlü en geniş bölgedir. Bu nedenle yerel saat • Taş kömürünün çıkarıldığı tek bölgedir.
farkı en fazladır. • Çay, fındık, kivi ve kenevir üretiminde ilk sıradadır.
• En fazla heyelanın olduğu bölgedir. • Nem, yağışlılık ve bulutluluk oranı en fazla bölgedir.
• Yıllık sıcaklık farkı en az bölgedir. • Orman bakımından en zengin bölgedir.
• Kimyasal çözülme en fazla, fiziksel çözülme en az bölgedir. • Yağış rejimi en düzenli bölgedir.
• Gölge boyu uzunluğu en fazla bölgedir. • En fazla falezli kıyılar (Doğu Karadeniz) bu bölgededir.
• Nadasa bırakılan alanların en az olduğu bölgedir. • Balıkçılığın en fazla yapıldığı bölgedir.
• Dağınık yerleşmelerin en fazla olduğu bölgedir. • Şehirleri küçük; ama sayı olarak en fazla bölgedir.
• Gece - gündüz sürelerinin en fazla olduğu bölgedir. • Dört mevsim yağış alır ve pamuk, buğday gibi ürünler yetişmez.
• Bakır madeninin en fazla olduğu bölümdür. • Kereste fabrikalarının en çok olduğu bölümdür.
• Aritmetik nüfus yoğunluğu, ortalamanın altındadır. • Taş kömürüyle çalışan tek santralin olduğu bölgedir.
KARADENİZ BÖLGESİ - ÖZELLİKLERİ
Dağlar Küre, Bolu, Ilgaz, Köroğlu, Canik, Giresun, Rize, Kaçkar, Mescit, Çimen, Kop, Akdağ, Yalnızçam Dağları
Akarsular Kızılırmak (Gökırmak, Devrez), Yeşilırmak (Kelkit, Çekerek), Sakarya, Bartın, Kelkit, Filyos (Yenice), Harşit, Çoruh
Bafra Deltası, Çarşamba Deltası, Suluova, Taşova, Erbaa-Niksar Ovası, Bolu-Düzce Ovaları, Amasya Ovası, Tokat
Ovalar
Ovası, Çorum Ovası, Kazova, Taşova, Tosya Ovası
Göller Kaçkar (Buzul); Sera, Tortum, Abant, Yedigöller, Zinav, Sülük (Heyelan Set Gölü); Baraj gölleri
Limanlar Ereğli, Zonguldak, Sinop, Samsun, Giresun, Trabzon, Hopa
Geçitler Bolu, Ecevit, Ilgaz, Zigana, Kop Geçitleri
Đklim Karadeniz Đklimi (Orta Karadeniz ve diğer bölgelerin iç kısımları dışındaki alanlar); Karasal Đklim (Geri kalan yerler)
Kıyıdan; 0 - 800 m arası yayvan yaprak, 1500 - 2000 m arası iğne yapraklı ağaç, 2000 m ve üzeri dağ çayırlar görülür.
Bitki Örtüsü
En fazla ormana (% 32) sahiptir. (Batı Karadeniz). Bitki örtüsü geneli gürdür.
(Batı Karadeniz): Bolu, Bartın, Zonguldak, Kastamonu, Sinop, Düzce, Karabük; (Orta Karadeniz): Tokat, Çorum,
Đller
Amasya, Samsun, Ordu; (Doğu Karadeniz): Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Gümüşhane, Bayburt.
Dağınık yerleşme, kıyı bölgelerde; toplu yerleşme, iç bölgelerde görülür. Nüfus kıyıdaki ovalarda toplanmıştır.
Nüfus-Yerleşme
Şehirleşme oranı düşük, en çok göç verir.
Fındık (Trabzon, Ordu, Giresun), Çay (Giresun - Gürcistan arası bölge), Tütün (Orta Karadeniz), Mısır (Tüm kıyıda),
Tarım Keten-Kenevir (Kastamonu, Sinop, Zonguldak), Pirinç (Kastamonu, Sinop, Tokat, Tosya, Amasya, Samsun, Boyabat),
Elma (Amasya çevresi), Kivi (Rize), Zeytin (Çoruh vadisi, Artvin), Turunçgil (Rize çevresi), Sebze (Bölge ovalar)
Büyükbaş hayvancılık yaygındır. (2. Sırada Türkiye geneli). Đç kesimlerdeki ovalarda küçükbaş hayvancılık yapılır.
Hayvancılık
Arıcılık da görülür (Rize - Anzer balı).
Demir - Çelik (Karabük, Ereğli), Bakır Đşletmesi (Samsun), Şeker fabrikası (Kastamonu, Amasya, Turhal), Tütün
Endüstri (Samsun, Tokat), Çay (Rize, Trabzon), Kâğıt fabrikası (Giresun, Kastamonu), Kereste fabrikası (Zonguldak, Düzce,
Bartın), Cam sanayi (Sinop)
Taşkömürü (Zonguldak - Ereğli), Bakır (Küre-Kastamonu, Murgul-Artvin, Rize), Linyit (Amasya, Samsun), Manganez
Maden-Enerji
(Trabzon, Kastamonu, Artvin), Termik Santrali (Çatalağzı - Zonguldak)
Yayla turizmi gelişmiştir. Bolu - Kartalkaya kış turizmi yapılır. Abant - Yedigöller çevresi sayfiye yeridir. Düzce ve
Turizm
Kızılcahamam kaplıcaları vardır. Safranbolu, Cilde, Trabzon, Amasra ve Sinop’ta tarihi eserler vardır.
Ev Yapısı Doğu - Batı Karadeniz’de ahşap evler; Orta Karadeniz’de kerpiç ve hımış evler yaygındır.
Kireçsiz topraklar yaygındır.
2. MARMARA BÖLGESİ
Çatalca - Kocaeli B. Yıldız Dağları Bölümü Ergene Bölümü Güney Marmara B.
• Bölgenin en büyük bölümüdür.
• Deniz seviyesine yakın,
• Tarım alanlarının en geniş olduğu
sade ve plato görünümdedir. • Engebe ve yükseltinin en • Engebesi oldukça azdır.
kısımdır.
• Türkiye’nin en fazla nüfusu fazla olduğu bölümdür. • Step ikliminin özellikleri
• Konserveciliğin en fazla geliştiği
olduğu bölümdür. • Tarım alanlarının en az görülür.
bölümdür.
• Kentleşme en fazladır. olduğu bölümdür. • En az deprem riski görülür.
• Đpek böcekçiliğin en fazla
• Aritmetik nüfus yoğunluğu • Yağış miktarının en fazla • Yağışın en az olduğu bölümdür.
geliştiği yerdir.
en fazladır. olduğu bölümdür. • Kış sıcaklıkların en düşük
• En fazla bor mineralleri çıkarılır.
• Sanayi - hizmet sektöründe • Ormanların en fazla yer olduğu bölümdür.
Diğer önemli madenleri; mermer,
çalışan nüfusun en fazla olduğu kapladığı bölümdür. • Antropojen bozkırların en fazla
linyit, demirdir.
bölümdür. • Bölümün geçim kaynağı; görüldüğü bölümdür (Türkiye’de).
• Tektonik göllerin en fazla olduğu
• Ulaşımın, sanayinin, ormancılık, hayvancılıktır. • Tarım alanları geniştir.
bölümdür.
ticaretin en çok geliştiği • En az nüfusun olduğu • Ergene çayının su toplama
• Büyük kesimde Akdeniz iklimi
bölümdür. bölümdür. havzasıdır.
görülür. Ovalık alanlar geniş yer
• En fazla göç alan • Kentleşmenin en az olduğu • En önemli tarım ürünleri;
kaplar.
bölümdür. bölümdür. ayçiçeği, pirinç, üzüm, buğday,
• Küçükbaş mera hayvancılığı
• En çok enerji tüketen • Ulaşımın en az geliştiği susam, şeker pancarı.
yoğundur.
bölümdür. bölümdür. • Şeker fabrikaları (Alpullu),
• Otomotiv - dokuma sanayi
• Kişi başına düşen milli • Karadeniz iklimi görülür. şarap-rakı fabrikaları (Tekirdağ),
(Bursa), yağ sanayi (Balıkesir,
gelirin en fazla olduğu • Yoğun göç verir. dokuma endüstrisi (Çerkezköy)
Gemlik), konserve (Bursa, Balıkesir,
bölümdür. • Hamitabat’ta doğalgaz bulunur.
Çanakkale), şeker (Susurluk), kâğıt
• Kuzeyde Karadeniz iklimi, çıkarılır. • Asya’yı Avrupa’ya bağlayan
(Balıkesir), bor (Susurluk), porselen -
güneyde Akdeniz iklimi • Bölgenin en tenha yeridir. yollar geçer.
seramik (Bozüyük - Çanakkale)
görülür.
fabrikaları vardır.
MARMARA BÖLGESİ EN’LERİ
• Ortalama yükseltisi en az olan bölgedir. • Ayçiçeğin en fazla üretildiği bölgedir.
• Yayla turizmi yoktur. • Hidroelektrik enerji potansiyeli en düşük bölgedir.
• Đklimi en fazla çeşitlilik gösteren bölgedir. • En çok enerji tüketen bölgedir.
• Fizyolojik nüfus yoğunluğu en fazla bölgedir. • Ulaşım ve ticaretin en fazla geliştiği bölgedir.
• Dünya’nın en zengin bor yatakları Bursa ve Susurluk’ta • Đstanbul, en büyük ithalat limanıdır.
bulunur. • En fazla nüfuslanmış, en fazla göç alan bölgedir.
• Đpek böcekçiliği ve kümes hayvancılığının en fazla yapıldığı • Nüfus yoğunluğu en fazladır.
bölgedir. • Kıyı set göllerinin en fazla bulunduğu bölgedir.
• Kentleşme oranının en yüksek olduğu bölgedir. • Doğum oranı en az bölgedir.
• Okur - yazar oranı en yüksek bölgedir. • Kişi başına düşen gelir en fazla olan bölgedir.
• Orman alanı bakımından 3. sıradadır. • Volframın en fazla bulunduğu bölgedir.
• Balıkçılık bakımından Ege ve Akdeniz’den önce gelir. • Sanayi gelirlerinin en fazla olduğu bölümdür.
• Merinos koyunlarının en çok beslendiği bölgedir. • Doğalgazla çalışan santrallerin en fazla olduğu bölümdür.
• Gerçek ve indirgenmiş sıcaklıklar arasındaki farkın en az • Yeşil renk ve tonlarının en çok olduğu bölgedir (haritada).
olduğu bölümdür. • Akarsuların kirlilik oranının en fazla olduğu bölümdür.
• Ekili - dikili arazi oranı en fazla bölgedir. • Turizm geliri en fazla olduğu bölümdür.
• Bitki örtüsü, tarım ürünü çeşidi en fazla olan bölgedir. • Çevre sorunlarının en fazla yaşandığı bölgedir.
MARMARA BÖLGESİ - ÖZELLİKLERİ
Dağlar Uludağ, Yıldız Dağları, Tekirdağ, Samanlı Dağları, Koru Dağı, Işıklar Dağı, Biga Dağı, Kaz Dağı
Akarsular Meriç, Ergene, Susurluk, Kocaçay, Gönen çayı, Nilüfer çayı, Sakarya nehri.
Ovalar Ergene, Uzunköprü, Adapazarı, Bursa, Đnegöl, Karacabey, Balıkesir, Gönen, Pamukova, Susurluk, Ezine Ovaları
Đznik Gölü, Kuş Gölü, Sapanca, Ulubat Gölleri (tektonik), Durusu (Terkos), B. Çekmece, K. Çekmece gölleri (kıyı set
Göller
gölü), Manyas Gölü
Limanlar Đstanbul, Đzmit, Bandırma, Çanakkale limanları
Đklim Akdeniz Đklimi (Ege-Marmara kıyıları); Karadeniz iklimi (Karadeniz kıyıları); Karasal iklim (Trakya bölgesi)
Bitki Örtüsü Maki (Ege-Marmara kıyıları); Ormanlar (Çatalca-Kocaeli, Yıldız dağları), Antropojen Bozkır (Ergene bölümü)
Kırklareli (Yıldız Dağları), Edirne, Tekirdağ (Ergene Bölümü), Đstanbul, Đzmit, Adapazarı (Çatalca-Kocaeli), Bursa,
Đller
Balıkesir, Çanakkale, Bilecik, Yalova (Güney Marmara Bölümü)
Yarımadalar Kapıdağ (Tombolo), Çatalca, Kocaeli, Armutlu, Biga ve Gelibolu Yarımadaları
Türkiye nüfusunun % 25’ine sahiptir. Seyrek nüfuslu yerler; yıldız dağları bölümü, Çanakkale çevresi ve Trakya içleri;
Nüfus-Yerleşme
sık nüfuslu yerler; Çatalca-Kocaeli ile Güney Marmara bölümüdür.
Ayçiçeği (Ergene), Zeytin (Ayvalık, Edremit, Gemlik çevresi), Pamuk (Balıkesir), Şekerpancarı (Adapazarı, Trakya),
Tarım Buğday (Ergene, Doğu Marmara), Pirinç (Ergene, Meriç havzası), Mısır (Doğu Marmara, Trakya), Tütün (Adapazarı
Ovası), Fındık (Güney-Doğu Marmara), Kiraz (Adapazarı), Şeftali (Bursa), Üzüm (Tekirdağ)
Hayvancılık Ahır, kümes hayvancılığı, ipek böcekçiliği, arıcılık, balıkçılık, mera hayvancılığı, merinos koyun…
Endüstri Dokuma, Kâğıt, Petro-kimya, Đlaç, Çimento, Seramik, Şeker, Şarap-rakı, suni ipek, suni gübre fabrikaları var.
Linyit (Trakya, Güney Marmara (Çan)); Bor (Bursa, Susurluk, Bigadiç), Doğalgaz (Hamitabat), Volfram (Bursa),
Maden-Enerji
Mermer (Bilecik, Marmara Adası), Demir (Sakarya, Balıkesir), Bakır-kurşun (Çanakkale), Çinko-Cıva (Balıkesir).
Turizm Uludağ (kış turizmi), kıyılarda yaz turizmi, Manyas gölü (kuş cenneti), Bursa-Yalova kaplıcalar, tarihi eserler…
79
3. EGE BÖLGESİ
KIYI EGE BÖLÜMÜ İÇ BATI ANADOLU BÖLÜMÜ
• Horst ve graben sisteminin en fazla olduğu bölümdür.
• Kırıklı yapının fazlalığından 1. derece deprem bölgesidir.
• Akarsu eğimleri az olduğundan, enerji potansiyelleri düşüktür. • Geneli yüksek platolarla kaplı, engebeli arazidir.
• Bölgenin en gelişmiş - en yoğun bölümüdür. • Kıyı Ege Bölümüne göre sıcaklıkları düşüktür, daha az yağış alır.
• Akdeniz iklimi yaygındır. • Karasal iklim görülür ve bitki örtüsü bozkırdır.
• Nüfusun % 80’ini barındırır. Kentleşme oranı yüksektir. • Nüfus miktarı ve yoğunluğu daha azdır.
• Sanayinin geliştiği bölümdür. • Önemli tarım ürünleri; haşhaş, şeker pancarı, fasulye, buğday.
• Aritmetik nüfus yoğunluğu en fazla bölümdür. • Önemli madenleri; linyit ve mermerdir.
• En fazla yağış, yükseltisi fazla Menteşe Yöresine düşer. • Nüfusun % 20’si bu bölümdedir. Kentleşme oranı düşüktür.
• Dağlar kıyıya dik uzandığından iklimin alanı genişlemiştir. • Göç verirler.
• Yoğun göçler alır. • Uşak-çevresi halı, kilim ve battaniye dokumacılığı gelişmiştir.
• Girinti - çıkıntı kıyı fazla ve en uzun kıyıya sahiptir. • Ekonomik faaliyet; tarım ve hayvancılıktır.
• Önemli tarım ürünleri; zeytin, çekirdeksiz üzüm, tütün, incir,
pamuk.
• Delta ovaları en yoğun bölümdür. (Türkiye kıyılarında)
EGE BÖLGESĐ EN’LERĐ
• Kıyıda girinti - çıkıntının en fazla olduğu bölümdür. • Zeytin, üzüm, tütün, incir ve haşhaş üretiminde ilk sıradadır.
• Kırıklı yer yapısının en fazla olduğu bölümdür. • En çok sayıda linyitle çalışan termik santrale sahip bölgedir.
• Sıcak su (jeotermal) kaynakları bakımından en zengindir. • Jeotermal ile çalışan santraller tek buradadır: Sarayköy (Denizli),
• Denizel etkinin iç kesimlere kadar en fazla sokulabildiği Germencik (Aydın).
bölgedir. • Türkiye’de ilk demiryolu Đzmir-Aydın arasında yapılmıştır.
• En uzun deniz kıyısına sahip bölgedir. • Marmara’dan sonra 2. büyük nüfusa sahiptir.
• En fazla delta ovasına sahiptir. • En büyük ihracat limanı Đzmir’dir.
• En geniş hinterlant (art bölge) sahip bölgedir. • Ekonomik değeri yüksek ve ihracata yönelik ürünlerin tarımı yapılır.
• Turizm gelirleri açısından Türkiye’de 2. sıradadır. • Akarsular denge profiline çok yakındır.
• Arıcılığın ve bal üretiminin en fazla olduğu il Muğla’dır. • Muğla - Menteşe Yöresi, turizm gelirleri en yüksek alandır.
• Koy, körfez, ada, yarımadanın en fazla olduğu bölgedir. • Cıva, altın ve mermerin en çok bulunduğu bölgedir.
EGE BÖLGESİ - ÖZELLİKLERİ
Dağlar Kaz, Madra, Yunt, Bozdağ, Aydın, Menteşe, Murat, Emir, Türkmen, Şaphane, Domaniç, Eğrigöz, Sandıklı, Simav
Akarsular Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes Nehirleri
Bakırçay, Gediz (Menemen), Efes (K. Menderes), Milet-Balat (B. Menderes) Deltaları, Tavas, Çivril, Örencik, Banas
Ovalar
Ovaları; Manisa, Kütahya, Salihli, Sandıklı, Aydın, Ödemiş, Simav, Söke, Afyon, Soma Ovalar (Çöküntü Ovalar)
Göller Simav - Karamuk (Tektonik göller); Çamiçi, Marmara (Alüvyal set gölü);
Limanlar Đzmir, Kuşadası, Bodrum, Marmaris Limanları
Körfez-Adalar Edremit-Çandarlı-Đzmir-Kuşadası-Güllük-Gökova körfezleri; Urla-Datça-Bodrum yarımadaları
Đklim Akdeniz Đklimi (Kıyı Ege); Karasal Đklim (Đç Batı Anadolu)
Bitki Örtüsü Đç kısımlarda bozkır, kıyı’dan 400 m’e kadar maki, daha yükseği ise iğne yapraklı ormanlar.
Đller Kıyı Ege Bölümü (Manisa, Đzmir, Aydın, Muğla, Denizli); Đç Batı Anadolu (Afyon, Uşak, Kütahya)
Nüfus-Yerleşme Nüfus büyüklüğü bakımdan 3.’dür. En fazla nüfus, kıyı Ege’de, geri kalan yerler (Menteşe yöresi) tenhadır. Göç alır.
Tütün (%70-Đzmir, Manisa, Muğla), Pamuk (%30- K.-B. Menderes Ovalar), Zeytin (%50-Edremit, Ayvalık), Üzüm
Tarım (%35-Đzmir, Gediz), Đncir (%80-B.Menderes Ovası), Haşhaş (Afyon, Denizli, Uşak, Kütahya), Şekerpancarı (Đç Batı
Anadolu), Turunçgiller (Güney Ege), Pirinç (akarsu boyları), Sebze-meyve (%16-ovalar), seracılık, çiçekçilik.
Hayvancılık Arıcılık (Muğla-çevresi), Ahır hayvancılığı (Büyük kent çevresi), Küçükbaş hayvancılık (Đç Batı Anadolu), Balıkçılık
Yağ (Edremit, Ayvalık Körfezi), Şeker (Kütahya, afyon, uşak), Dokuma (Đzmir, Aydın, Denizli, Manisa, Uşak), Petro-
Endüstri kimya (Đzmir-Aliağa), Azot-gübre (Kütahya), Seramik-çini (Kütahya), Halı (Uşak, Kula, Demirci, Gördes, Simav),
Çimento (Kütahya, Afyon, Denizli), Termik santraller (Yatağan (Muğla), Soma (Manisa), Tunçbilek (Kütahya)).
Linyit (%90- Soma, Emet, Tavşanlı, Tunçbilek, Değirmisaz, Yatağan), Krom (%35- Menteşe), Demir (Kaz Dağı Etekleri,
Eymir, Dikili), Cıva (Karaburun), Zımpara (Đzmir, Aydın, Muğla), Tuz (%50- Đzmir-Çamaltı), Mermer (Afyon, Uşak,
Maden-Enerji
Denizli, Manisa), Borasit (Emet, Sındırgı), Amyant-Magnanez (Kütahya), Termik santral (Soma, Tunçbilek), Jeotermal
Enerji (Sarayköy-Denizli; Germencik - Aydın; Göcek - Afyon)
Bölgede deniz turizmi yaygındır. Antik kentler; Efes, Bergama, Sard, Milet, Meryem Ana Kilisesi. Denizli’de Pamukkale
Turizm
travertenler yer alır. Kütahya, Afyon, Manisa kaplıcaları yaygındır.
4. AKDENİZ BÖLGESİ
ANTALYA BÖLÜMÜ ADANA BÖLÜMÜ
• Batı Torosların geniş yer kapladığı çok engebeli bölümdür. • Taşeli Platosu, Çukurova, Nur Dağları ve Orta Toroslar yer alır.
• Teke Yarımadası ile Göller ve Antalya yörelerinden oluşur. • Yüz ölçümü büyüktür. (Antalya’ya göre)
• Göl sayısının en fazla olduğu bölümdür. • Ekonomisi; tarım ve sanayiye dayanır.
• Kıyı kesimi Akdeniz; iç kesimler Karasal Đklim görülür. • Önemli tarım ürünleri; muz, turunçgiller, pamuk, mısır, soya
• Karstik arazi ve şekiller çok yaygın bölümdür ve bu yüzden fasulyesi, yer fıstığı, buğday, ayçiçeği, üzüm, tütün, pirinç.
tarım alanları dardır. • Önemli madenler; krom, linyit, demirdir.
• En dar sanayi, tarım ve nüfusa sahip bölümdür. • Sanayi, tarım ve ulaşımın en geliştiği bölümdür.
• En geniş turizm, seracılık ve yağış miktarına sahip bölümdür. • Petrol rafinerisi, demir-çelik endüstrisi, dokuma sanayisi, bitkisel yağ
• Önemli tarım ürünleri; turunçgiller, gül, pamuk, şeker pancarı, sanayisi, sigara ve otomotiv sanayi bulunur.
anason, haşhaş. • Yağış miktarı diğer bölüme göre azdır.
• Önemli madenleri; boksit, krom, kükürttür. • Yer şekillerinden dolayı hinterlandı geniştir ve önemli limanlar
• Temel geçim kaynağı tarımdır. barındırır.
• Bölge nüfusunun % 28,6’sına sahiptir. • Tarım alanı, diğer bölüme göre daha fazla alana sahiptir.
• Bölümün hinterlandı dardır. • Akdeniz iklim alanı geniştir.
AKDENĐZ BÖLGESĐ EN’LERĐ
• Karstik arazi - şekillerin en yaygın olduğu bölgedir. • Deniz suyu sıcaklığı ve tuzluluğu en fazladır.
• Kışın en ılık geçen bölgedir. • Gece-gündüz süresinin yıl içinde en az değiştiği bölgedir.
• Yıl boyunca mutlak nem miktarının en fazla olduğu yerdir. • Muz, turunçgiller, soya fasülyesi, yer fıstığı, mısır, anason, gül, çiçek,
• Don olayı en az görülür. turfanda sebze üretiminin en fazla yağıldığı bölgedir.
• Seracılığın en fazla yapıldığı bölgedir. • Deniz turizmi süresinin en uzun olduğu bölgedir.
• Tarım ürünlerinin en erken olgunlaştığı bölgedir. • En fazla alüminyum (boksit) ve kükürt çıkarılan bölgedir.
• Aynı alandan birden fazla ürünün alınabildiği en elverişli • Kıl keçisinin en fazla beslendiği bölgedir.
bölgedir. • Sebze- meyvenin en erken olgunlaştığı bölgedir.
• En büyük delta ovası (Çukurova)’na sahiptir. • En fazla mevsimlik işçi göçü alan bölgedir. (Çukurova)
• Bulutluluk oranı en az olan bölgedir. • Kış yağışlarının en fazla olduğu bölgedir.
• Yaz - kış yağışları arasındaki farkın en fazla olduğu bölgedir. • Güneydoğu Anadolu’dan sonra yıllık sıcaklık ortalamasının en fazla
• Yıl içinde gölge boyu uzunluğunun en kısa olduğu bölgedir. olduğu bölgedir.
• Yaz turizminin en erken başladığı, en geç bittiği bölgedir. • Demir-çelik endüstrisinde; Karadeniz’den sonra en gelişmiştir.
• Ocak ayı sıcaklık ortalamasının en fazla olduğu bölümdür. • Cephe yağışlarının en fazla olduğu bölümdür.
AKDENİZ BÖLGESĐİ- ÖZELLİKLERİ
Beydağları, Çiçekbaba dağı, Barla dağı, Sultan dağı, Dedegöl dağı, Geyik dağları, Bolkar dağları, Demirkazık dağı,
Dağlar
Aladağlar, Tahtalı dağları, Binboğa dağları, Nur (Amanos) dağları.
Akarsular Asi, Seyhan, Ceyhan, Göksu, Manavgat (Oymapınar), Aksu, Dalaman
Çukurova (Seyhan-Ceyhan ırmaklar), Silifke (Göksu Irmağı) Deltaları; Amik Ovası (graben); Elmalı, Kestel, Acıpayam,
Ovalar
Korkuteli, Tefenni, Çeltikçi, Çukurhisar Ovaları (Karstik ovalar); Asi Ovası
Burdur, Acıgöl (Tektonik); Kovada, Suğla, Kestel, Salda, Avlan (Karstik); Bolkar, Aladağlar (Buzul); Köyceğiz (Alüvyal
Göller
Set Gölü), Beyşehir (3. büyük göl), Baraj gölleri
Limanlar Antalya, Fethiye, Mersin, Đskenderun Limanları
Çubuk (Göller Yöresi-Antalya), Sertavul (Göksu) (Silifke-Đç Anadolu), Belen (Amik - Đskenderun), Gülek (Çukurova -
Geçitler
Đç Anadolu) Geçitleri.
Körfezler Fethiye, Finike, Antalya, Mersin, Đskenderun
Đklim Akdeniz iklimi (kıyı bölgeler), Karasal Đklim (iç bölgeler)
Maki (Hâkim bitki örtüsü); Kıyıdan 1000m’ye kadar maki, sonra karaçamlar; 1200-2200 m arası iğne yapraklı ormanlar;
Bitki Örtüsü
2200 m ve üstünde dağ çayırları mevcuttur.
Đller Antalya Bölümü( Antalya, Burdur, Isparta); Adana Bölümü (Adana, Osmaniye, K.Maraş, Mersin, Hatay, Kilis)
Yüzölçümüne göre az nüfusludur. Adana %70, Antalya % 30 nüfus oranına sahiptir. En tenha yerler; göller yöresinin
Nüfus-Yerleşme
dağlık alanları, Amanos dağı güney yamacı, Teke ve Taşeli Platolarıdır. Toplu yerleşme yaygındır.
Muz (%100-Anamur), Turunçgil (%90- Antalya, Mersin), Susam (%50-Adana-Antalya kıyı hattı), Yer fıstığı (%90 -
Silifke), Baklagil-%30, Buğday (Çukurova, Göller yöresi, Isparta), Pamuk (Çukurova), Mısır (Antalya, Çukurova, Amik
Tarım
ovası), Pirinç (Amik ovası, Silifke, Çukurova), Zeytin - Üzüm (kıyı boyu), Gül (%100-Isparta, Burdur), Tütün -
Şekerpancarı (Burdur), Sığla (Muğla - Antalya).
Hayvancılık Hayvancılık çok gelişmemiştir. Toroslar-yaylacılık ile sığ, koyun, keçi yetiştirilir. Kıyı şeridi balıkçılık gelişmiştir.
Demir-Çelik (Đskenderun), Dokuma (Adana, Mersin, Hatay, Maraş), Alüminyum (Seydişehir), Otomotiv (Adana), Petro-
Endüstri Kimya (Mersin-Ataş Rafineri), Gübre (Adana, Mersin, Đskenderun), Gıda (Antalya, Adana), Şeker (Burdur), Gülyağı ve
halı (Isparta, Burdur), Kâğıt (Dalaman-SEKA, Silifke)
Krom (Muğla, Fethiye, Dalaman, Köyceğiz, Adana, Mersin), Boksit (Seydişehir, Akseki), Kükürt (Keçiborlu), Demir
Maden-Enerji (Toroslar, Maraş, Amanos Dağı, Adana), Linyit (Maraş, Adana, Seydişehir, Beyşehir), Barit (Mersin, Adana), Asbest
(Hatay), Manganez (Burdur, Adana)
Turizm Turizm gelirleri yüksektir. Bölgede çok sayıda karstik oluşum (mağara, şelale, düden) turizm aşısında önemlidir.
Evler Yapı malzemeleri kalker taşlarıdır.
4. İÇ ANADOLU BÖLGESİ
YUKARI SAKARYA KONYA ORTA KIZILIRMAK YUKARI KIZILIRMAK
• Yer şekilleri çok sadedir.
• Tuz Gölü kapalı havzası
bulunur. • Bölgenin en dağlık - yüksek
• Bölgenin en gelişmiş • Bölgenin en az yağış alan bölümüdür.
• Volkanik dağlar geniş yer
bölümüdür. bölümüdür. • Kış mevsiminin en soğuk - uzun
kaplar.
• Ankara’da tiftik keçisi • Ekonomisi; tarım ve geçtiği bölümdür.
• Bölgenin en geniş bölümüdür.
yaygındır. sanayiye bağlıdır. • Yükseltisi fazla olduğundan,
• Verimli tarım toprakları geniş
• Önemli madenler; bor, • Ülkemizin tahıl ambarı yağışlar da fazladır.
yer kaplar.
linyit, mermer, krom, toryum. olarak bilinir. • Küçükbaş hayvancılık, halı ve
• Peribacaları; Ürgüp çevresinde
• Önemli tarım ürünleri; • Tarım aletleri ve kamyon kilim dokumacılığı yaygındır.
yaygındır.
buğday, ayçiçeği, baklagiller, sanayisi önemlidir. • En önemli tarım ürünleri; arpa,
• Kırsal nüfusun en fazla olduğu
şekerpancarıdır. • En önemli ürünler; arpa, şeker pancarı ve baklagildir.
bölümdür.
• Yer şekilleri sadedir. buğday, çavdar, şeker, üzüm, • Çimento, süt, tuğla, alçı
• Ekonomisi; tarım ve sanayiye
• Nüfus yoğunluğu, miktarı, şeker pancarı, baklagillerdir. fabrikaları; demir yolu araçları tamir
dayanır.
kentleşme oranı ve sanayileşme • Un, bisküvi, şeker, atölyesi ve et kombinası bulunur.
• Kırıkkale’de petrol rafinerisi ve
en fazla bölgedir. makarna, çimento ve dokuma • Tarım alanların en az olduğu
silah fabrikası bulunur.
• Uçak, şeker, çimento, sanayisi bulunur. bölümdür.
• Çimento, şeker, dokuma,
bisküvi, dokuma, konfeksiyon, • Tarım alanlarının en geniş • Ulaşımın en az geliştiği
mobilya, içki, meyve suyu, Petro-
içki, lokomotif ve traktör olduğu bölümdür. bölümdür.
kimya endüstrisi bulunur.
fabrikaları bulunur. • Bölgenin en sıcak • Nüfusun, sanayinin ve
bölümüdür. kentleşmenin en az olduğu bölümdür.
• Deprem riskinin en az
olduğu bölümdür.
İÇ ANADOLU BÖLGESİ EN’LERİ
• Türkiye’de ova ve platolar en geniş yer kaplar. • Koyun ve tiftik keçisinin en fazla yetiştirildiği bölgedir.
• Türkiye’nin en büyük ovası (Konya Ovası) buradadır. • Konya-Karapınar’da rüzgâr aşındırmasının en çok görüldüğü yerdir.
• Konya Ovası, tahılların % 33’ünü karşılar. • Mekanik çözülmenin en fazla görüldüğü bölgedir.
• En büyük kapalı havza- Tuz Gölü havzası buradadır. • Lületaşının çıkarıldığı tek bölgedir.
• Konveksiyonel yağışların en fazla olduğu bölgedir. • Yeşil mercimek en fazla bu bölgede (Yozgat) yetiştirilir.
• Erozyonun en fazla olduğu bölgedir. • En yoğun nüfus bölgeleri (Ankara, Eskişehir, Sivas, Konya, Kayseri)
• Nadasa ayrılan toprakların en fazla olduğu bölgedir. • Karasal iklimden en az yağış alan bölgesidir.
• Buğday ekim alanının en geniş olduğu bölgedir. • Karstik şekillerin Akdeniz’den sonra en fazla görüldüğü bölgedir.
• En çok üretilen ürünler; buğday, arpa, şekerpancarı, elma ve • Uçak sanayinin en çok geliştiği bölgedir.
patatestir. (ilk sırada yer alır) • Volkanik dağların en fazla yer kapladığı bölgedir.
• En çok komşu bölgeye sahiptir. • Bölgenin en gelişmiş bölümü Yukarı Sakarya; en yüksek bölümü
• Yüzölçümü bakımdan 2. sıradadır. Yukarı Kızılırmak’tır.
• Toplu yerleşme görülür. (En fazla görülen bölgelerdendir.) • Vagon ve lokomotif endüstrisinin en çok geliştiği bölgedir.
• En fazla kapalı havzaya sahiptir. • Platolar geniş yer kaplar.
İÇ ANADOLU BÖLGESİ - ÖZELLİKLERİ
(Kıvrım) Sündiken, Hınzır, Tecer, Akdağ, Kızıldağ, Elmadağ, Đdris Dağı, Ayaş, Sivrihisar; (Volkanik) Karadağ,
Dağlar
Karacadağ, Hasan Dağı, Erciyes Dağı, Melendiz Dağı.
Akarsular Kızılırmak (Delice), Sakarya (Porsuk)
Ovalar Konya, Ereğli, Aksaray, Kayseri, Develi, Konak, Eskişehir, Çubuk, Mürted, Yukarı Sakarya Ovalar
Platolar Obruk, Cihanbeyli, Haymana, Bozok, Uzunyayla, Yazlıkaya Platolar
Tuz (2. büyük), Akşehir, Eber, Seyfe, Çavuşçu (Tektonik); Meke Tuzlası (Krater); Eymir, Mogan (Alüvyal Set Gölü),
Göller
Sultan sazlığı, Ilgın Gölü
Đklim Karasal iklim (Geneli)
Bitki Örtüsü Bozkır etkili alana sahiptir. Bazı dağlık yamaçlarda ormanlar görülür.
Eskişehir, Ankara (Yukarı Sakarya); Konya, Karaman, Aksaray (Konya Bölümü); Çankırı, Kırıkkale, Yozgat, Kırşehir,
Đller
Kayseri, Nevşehir, Niğde (Orta Kızılırmak); Sivas (Yukarı Kızılırmak Bölümü)
Nüfus yoğunluğu, Türkiye ortalamasının altındadır. Ovalarda ve dağ yamaçlarında nüfus toplanmıştır. Toplu yerleşmeler
Nüfus-Yerleşme yaygındır. Tarımsal nüfus yoğunluğu düşüktür. En fazla nüfus; Yukarı Sakarya (sanayi-ulaşım geliştiğinden), en az
nüfus; Yukarı Kızılırmak Bölümü (olumsuz yüzey şekilleri ve iklim etkisinden)
Buğday (Konya, Ankara, Eskişehir), Arpa (%45- soğuk, yüksek yerlerde), Şeker pancarı (% 30- Eskişehir, Konya, Niğde,
Tarım Kırşehir), Elma (bölge geneli), Patates (% 30-Nevşehir), Ayçiçeği (Eskişehir, Kayseri), Haşhaş (Akşehir - Afyon arası Đç
Anadolu’da kalan bölgeleri), Armut, Ceviz, Üzüm. [Buğday, arpa, şekerpancarı, elma, patates’te birinci bölgedir.]
Bozkırlar etkisiyle küçükbaş hayvancılık yaygındır. Koyun %35 (Sivas, Konya), Tiftik keçisi (% 75-Ankara çevresi),
Hayvancılık
Ahır-besi hayvancılığı (büyük kent çevresi)
Lokomotif (Eskişehir), Uçak (Eskişehir, Ankara, Kayseri), Dokuma (Ankara, Konya, Kayseri), Halıcılık (Kayseri, Sivas),
Endüstri Şeker (Ankara, Kayseri, Eskişehir, Konya, Niğde), Silah (Kırıkkale), Petrol Rafinerisi (Kırıkkale-Orta Anadolu),
Otomotiv (Aksaray), Çimento (Niğde, Konya, Sivas, Ankara), Et-süt ürünleri (Kayseri, Konya, Ankara, Sivas, Eskişehir),
Krom (Eskişehir, Sivas, Kayseri), Linyit (Eskişehir, Ankara, Sivas), Kaya Tuzu (Çankırı, Kırşehir, Tuz Gölü, Sivas,
Maden-Enerji
Kayseri), Çinko (Kayseri, Sivas, Niğde), Demir (Kayseri, Sivas), Lületaşı (Eskişehir), Cıva (Konya-Sarayönü, Niğde),
Turizm Ürgüp-Göreme, Peri Bacaları ve Ihlara Vadisi bu bölgededir. Erciyes’te kayak merkezi vardır. Ankara- Anıtkabir.
Ev Tipleri Kerpiç evler yaygındır.
6. DOĞU ANADOLU BÖLGESİ
YUKARI FIRAT B. ERZURUM-KARS B. YUKARI MURAT-VAN B. HAKKÂRĐ BÖLÜMÜ
• Yüksek platolardan oluşur.
• Doğu Anadolu’nun en geniş
• Ülkemizde en soğuk kışlar bu
bölümüdür.
bölümde görülür.
• Yer şekilleri en sade bölümüdür.
• En fazla yağış yazın, en azı
• Tarım alanları geniş yer kaplar.
kışın alır. • Türkiye’nin yer şekilleri
(GAP ile)
• En verimli topraklar olan bakımından en engebeli
• Bölgenin en sıcak bölümüdür. • Volkanik dağların en fazla
Çernozyom, burada bulunur. Yaz bölümüdür.
• Bölge nüfusunun % 40,3’ü olduğu bölümdür.
yağmurlarından oluşan gür • Arıcılık ve küçükbaş
buradadır. • En büyük gölü Van Gölü
çayırlarda büyükbaş hayvancılık hayvancılık yaygındır.
• Maden rezervinin ve çeşidinin en buradadır.
görülür. • Türkiye’deki nüfus ve
fazla olduğu bölümdür. Önemli • Van Gölü, kapalı havza
• Hayvancılık en önemli nüfus yoğunluğunun en az
madenler; krom, bakır, kurşun, çinko, niteliğindedir.
faaliyettir. olduğu bölümdür.
linyit, demir. • Önemli tarım ürünleri; tütün,
• Iğdır Ovası’nda pamuk • Her yönden Türkiye’nin
• Sanayinin ve ulaşımın en fazla tahıl ve şeker pancarıdır.
yetiştirilir. en az gelişmiş bölümüdür.
geliştiği bölgedir. • Ekonomik faaliyetler; tarım ve
• Önemli tarım ürünleri; arpa, • Tarım alanları çok dardır.
• Hidroelektrik enerji üretiminin en hayvancılıktır.
buğday, patates ve şeker • Ulaşım çok geridir.
fazla olduğu bölgedir.
pancarıdır. • Demiryolu ulaşımı
• Önemli tarım ürünleri; kayısı,
• Yağışlar, Konveksiyonel yoktur.
şeker pancarı, buğday, üzüm, elma,
şeklindedir.
nohut.
• Bölgede en fazla orman
• Malatya, kayısı üretiminde ülke
burada görülür (Sarıkamış çevresi
birincisidir.
- Sarıçam Ormanı)
DOĞU ANADOLU BÖLGESİ EN’LERİ
• Yüzölçümü bakımından en geniş bölgedir. • Donlu gün sayısı en fazla bölgedir,
• Ortalama yükseltisi en fazla olan bölgedir. • Maden ve enerji üretimi en fazla olan bölgedir.
• Türkiye’nin en yüksek dağı, Ağrı Dağı 5137 m’dir. • Okur-yazar oranı en düşük; doğurganlık oranı en yüksek bölgedir.
• Ölçülmüş en düşük sıcaklıklar bu bölgededir. • Yol yapım ve ulaşım maliyetinin en fazla olduğu bölgedir.
• En şiddetli karasal iklimin, soğuğun görüldüğü; yıllık sıcaklık • En büyük gölü Van Gölü buradadır.
farkı en fazla bölgedir. • En tenha yeri, Hakkâri Bölümü; en kalabalık yeri Yukarı Fırat
• Nüfus yoğunluğu en az bölgedir. Bölümüdür.
• Turizm gelirleri en düşük bölgedir. • Kahverengi tonlarının en çok olduğu bölgedir. (Haritada)
• Büyükbaş hayvancılığın en fazla yapıldığı bölgedir. • Yaz yağış oranı en fazla bölgedir. (Erzurum-Kars)
• Sanayisi en geri, sebze tarımına en elverişsiz bölgedir. • Kişi başına düşen milli gelir en az bölgedir.
• Tarımsal faaliyetlerin en geç başlayıp, en erken bittiği bölgedir. • Tarımsal nüfus yoğunluğu en fazladır.
• Tarım ürünü çeşidi en az bölgedir. • Kuzey-güney yönlü en geniş alan kaplayan bölgedir.
• Ekili - dikili arazi oranı en az bölgedir. • Kayısı üretiminde ilk sıradadır.
DOĞU ANADOLU BÖLGESİ - ÖZELLİKLERİ
(Kıvrım) Köse, Kop, Allah-u Ekber, Munzur, Güneydoğu Toroslar; (Volkanik) Nemrut, Süphan, Tendürek, Ağrı (Büyük,
Dağlar
Küçük); Çimen, Mescit, Yalnızçam, Mercan, Karasu, Aras, Buzul, Sat Dağları
Akarsular Aras, Kura, Karasu, Murat, Fırat, Dicle (Batman, Garzan, Bolan, Zap suyu), Arpaçay
Erzincan, Tercan, Aşkale, Erzurum, Pasinler, Kağızman, Horasan, Iğdır, Elbistan, Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş, Başkale,
Ovalar
Yüksekova
Platolar Erzurum, Kars, Ardahan, Tunceli platolar
(Tektonik) Hazar, Çıldır; (Krater) Nemrut Gölü; (Buzul) Bingöl, Munzur; (Lav Set Gölü) Van (1. büyük), Erçik, Nazik
Göller
Gölleri; baraj gölleri
Đklim Karasal Đklim (Erzurum-Kars bölümü dışındaki alan); Sert Karasal Đklim (Erzurum-Kars Bölümü)
Bitki Örtüsü Bozkır geniş alan kaplar. Yaz yağışlarından çayırlar da görülür. Yüksek dağ yamaçlarında ormanlar vardır.
Erzurum-Kars Bölümü (Erzurum, Kars, Ardahan, Iğdır); Yukarı Murat - Van Bölümü (Van, Ağrı, Muş); Yukarı Fırat
Đller
Bölümü (Malatya, Bitlis, Erzincan, Bingöl, Tunceli); Hakkâri Bölümü (Hakkâri, Şırnak)
Nüfus yoğunluğu en az bölgedir. Nüfusun % 80’i hayvancılıkla uğraşır. Karadeniz’den sonra en fazla göç verir. Toplu
Nüfus-Yerleşme
yerleşme tipi görülür. En sık nüfus; Yukarı Fırat, En seyrek bölüm ise Hakkâri bölümüdür.
Tahıllar (ovalarda buğday, yükseklerde arpa, çavdar), tütün (Muş, Bitlis, Şemdinli), kayısı (Malatya), Şekerpancarı
Tarım
(Malatya, Elazığ), Pamuk (Iğdır), Patates (Erzurum)
Büyükbaş hayvancılık (Erzurum-Kars), Küçükbaş hayvancılık (alçak ovalarda), arıcılık (Hakkâri, Kars, Bitlis), Đpek
Hayvancılık
Böcekçiliği (Elazığ), mera hayvancılığı yoğunluktadır. (En fazla büyükbaş hayvancılık yapılır.)
Demir (Divriği, Malatya-Hekimhan), Krom (Hekimhan, Hasan-çelebi), Bakır (Elazığ, Maden, Ergani, Pötürge), Kalay
Maden-Enerji (Elazığ), Linyit (Afşin-Elbistan, Erzurum), Kurşun-Çinko (Keban), Oltu-taşı (Erzurum), Kaya tuzu (Erzurum, Kağızman,
Kars, Elazığ, Erzincan, Tercan)
Et kombinaları (Malatya, Elazığ, Erzurum), şeker (Malatya, Muş, Erzurum, Van), çimento (Malatya, Muş, Erzurum, Van,
Endüstri
Kars), Yem, un ve şarap (Malatya), Yağ, peynir, süt tozu (Kars)
Palandöken-Erzurum, Bingöl’de kayak merkezleri vardır. Ağrı, Erzurum, Malatya ve Bingöl’de kaplıcalar vardır. Kars
Turizm
kalesi, Ahlat, Nemrut Gölü diğer turizm değerleridir.
7. GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ
ORTA FIRAT BÖLÜMÜ DİCLE BÖLÜMÜ
• Bölgenin en önemli tarım alanları ve ovaları buradadır.
• Atatürk Barajı ve GAP’ın bulunduğu bölümdür.
• Batı’da Akdeniz Đklimi, geri kalan bölgelerde Karasal Đklim
• Orta Fırat’a göre yer şekilleri daha engebelidir.
etkilidir.
• Yükselti ve karasallıktan ötürü kışlar daha soğuk geçer.
• Bölümün güneyinde şiddetli buharlaşma görülür.
• Nüfusun % 47,5’i burada toplanmıştır.
• Yer şekilleri sadedir.
• Kentleşme oranı düşük, sanayi geri kalmıştır.
• Bölgenin en sıcak bölümüdür.
• Tarımda sulama sorunu ve nadas alanları fazladır.
• Nüfusun % 52,5’i burada toplanır.
• Önemli geçim kaynakları; tarım ve küçükbaş hayvancılıktır.
• Kentleşme oranı fazla, sanayileşme burada yoğundur.
• Önemli tarım ürünleri; antep fıstığı, kırmızı mercimek, susam, üzüm,
• Tarımda sulama sorunu ve nadas alanları fazladır.
pamuk, tütün, buğday.
• Önemli tarım ürünleri; antep fıstığı, kırmızı mercimek, susam,
• Petrol en önemli yer altı kaynağıdır.
zeytin, üzüm, pamuk, tütün, buğday.
• Zengin fosfat yatakları bulunur. (Mardin-Mazıdağı)
• En yoğun (%80) oranda bölge sanayisi Gaziantep ve
çevresinde yoğunlaşmıştır.
• Yazın Türkiye’nin en sıcak - kurak bölümüdür.
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESĐ EN’LERĐ
• Yüzölçümü itibariyle en küçük bölgedir. • Gerçek izdüşüm alanları arasındaki fark çok azdır.
• Yaz kuraklığı en fazladır. (Şiddetli buharlaşma) • En fazla mevsimlik göç veren bölgedir.
• En yüksek sıcaklıkların görüldüğü bölgedir. • GAP tamamlandığında bölgede tarım ve ticaret en üst seviyeye
• Ormanın en az olduğu (% 3) bölgedir. çıkacaktır.
• Sulamaya en fazla ihtiyaç duyulan bölgedir. • En büyük baraj gölü olan Atatürk Barajı, bu bölgededir.
• Bulutluluk oranı en az; güneşlenme süresi en fazla bölgedir. • En önemli yükseltisi, Karacadağ volkanik kütlesidir.
• Doğal göl bulunmayan tek bölgedir. • Nüfus, yükseltiler nedeniyle düzenli dağılmazlar.
• En fazla pamuk, antep fıstığı ve kırmızı mercimek üreten • Yaz aylarında maksimum nemin en fazla, bağıl nemin en az olduğu
bölgedir. bölgedir.
GÜNEYDOĞUANADOLU BÖLGESİ ÖZELLİKLERİ
Dağlar (Volkanik) Karacadağ; (Kıvrımlı) Raman Dağı, Mazı Dağı, Mardin-Midyat Dağı
Akarsular Fırat (Nizip, Göksu), Dicle (Batman, Garzan, Botan)
Platolar Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Diyarbakır, Mardin Platoları
Ovalar Altınbaşak (Harran), Batman, Suruç, Ceylanpınar, Viranşehir, Birecik, Bozova Ovaları
Göller Baraj gölleri (Atatürk Barajı - Fırat, Birecik Barajı - Fırat, Devegeçidi - Batman Barajları - Dicle) (GAP)
Đklim Akdeniz Đklimi (Batı bölgeler); Karasal Đklim (genelinde)
Bitki Örtüsü Bozkırlar yaygındır. Akarsu boylarında söğüt-kavaklar yaygındır. Dağa eteklerinde meşe ormanlarına rastlanır.
Đller Orta Fırat Bölümü (Gaziantep, Adıyaman, Şanlıurfa); Dicle Bölümü (Diyarbakır, Batman, Siirt, Mardin)
Nüfusun % 52,5’i Orta Fırat Bölümü; Nüfusun % 47,5’i Dicle Bölümündedir. Ülkenin en az nüfuslu bölgesidir. Nüfus
Nüfus-Yerleşme
yoğunluğu; ülke ortalamasının üzerindedir. Kentsel nüfus daha fazladır. En tenha bölge, Karacadağ etrafıdır.
Kırmızı Mercimek (Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin), Antep fıstığı (Gaziantep, Şanlıurfa, Mardin, Siirt), Pamuk (Şanlıurfa,
Adıyaman, Diyarbakır, Mardin, Gaziantep), Tütün (Diyarbakır, Siirt), Üzüm (Gaziantep, Mardin, Diyarbakır), Buğday
Tarım
(Diyarbakır, Şanlıurfa), Pirinç (Gaziantep, Karacadağ civarı), Zeytin (Gaziantep civarı), Sebze (Dicle nehri vadisi),
Karpuz (Diyarbakır çevresi)
Küçükbaş hayvancılık gelişmiştir. En çok koyun - keçi yetiştirilir. Kıl ve tiftik keçisi, en fazla Mardin - Midyat eşiği ve
Hayvancılık
Siirt dağlık kesimlerinde yetişir.
Petrol rafinerisi (Mardin, Batman), Bakır Đşletmesi (Diyarbakır-Ergani), Çimento (Adıyaman, Gaziantep, Şanlıurfa,
Endüstri
Mardin), Kimya Sanayi (Gaziantep), Oto montaj Sanayi (Gaziantep)
Petrol (Garzan, Raman, Batman, Kurtalan, Kâhta, Diyarbakır, Nusaybin); Fosfat (Mazıdağı), Bakır (Diyarbakır, Ergani),
Maden-Enerji
Linyit (Silopi, Cizre); Manganez (Gaziantep)
Hasankeyf, Urfa Kalesi, Balıklı Göl, Nemrut Dağı Milli Parkı bölge turistik alanlardır. Diyarbakır Çermik kaplıcaları da
Turizm
sağlık turizmi açıdan önemlidir.
GAP tamamlandığında;
• Sulu tarıma geçilecek,
• Nadas alanları azalacak,
• Tarımsal ürün çeşitliliği artacak,
• Pamuk ve pirinç üretimi artacak,
• Buğday gibi tahıllar yerine pamuk gibi ürünler yer alacak,
• Yapılan barajlar iklimin yumuşamasını sağlayacak,
• Barajlar sayesinde elektrik üretimi artacak,
• Bölgeye dışarıdan göçler olacak,
• Bölgenin nüfus yoğunluğu artacak.
Bölgelere Göre Yüzölçümlerinin Oranları:
Doğu Anadolu (% 21), Đç Anadolu (% 20), Karadeniz (% 18), Akdeniz (% 15), Ege (% 10), Marmara (% 8,5),
Güneydoğu Anadolu (% 7,5)
Popular post
-
40. Sosyal öğrenme kuramına göre, aşağıdakilerden hangisi gözlem yoluyla öğrenmede rol oynayan süreçlerden biri değildir? A) Güdülenme B) T... -
Gediz Taarruzu (24 Ekim 1920) Bazı Kuvay-ı Milliye şefleri ve komutanlar, Gediz’de bulunan düşman güçlerinin bulunduğu konum itibariyle y...
-
Manas Destanı Anadolu Selçuklular’da, 1097’ de l. Haçlı Seferi sırasında İznik kaybedilince Başkent, Konya’ ya taşındı. 1308’e kadar Ko...
Yorum Gönder