MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (MÜTAKERESİ) (30 EKİM 1918)
Savaşın başarısız olmasıyla Đttihat ve Terakki hükümeti istifa etti ve ülkeyi gizlice terk etti. Yeni kurulan Ahmet
Paşa hükümeti de Wilson ilkeleri doğrultusunda ateşkes yapılmasını önerdi.
Antlaşmayı Bahriye Nazırı Rauf Bey ile Đngiliz Amiral Calthrope imzaladı. Đmzalanmadan önce V. Mehmet
Reşad ölmüş, yerine Padişah Vahdettin geçmiştir.
Osmanlı Devleti’nin Ateşkes Đstemesinin Nedenleri:
Osmanlı ve müttefiklerinin birçok cephede yenik düşmeleri,
Almanya, Avusturya - Macaristan ve Bulgaristan’ın savaştan çekilmeleri,
Alman yardımının kesilmesi,
Osmanlı halkının uzun süreli savaşlardan yoksul, yorgun ve bitkin duruma düşmesi,
Wilson ilkelerinin diplomatik ilişkilere ortam yaratması,
Osmanlı Devleti, silah ve cephane bakımından yetersizdir.
Đngiltere’nin verdiği sözler (Biz Türkleri ne pay-ı tahtlarından ne de meskûn bulundukları Anadolu ve Rumeli
topraklarından mahrum bırakmak için savaşıyoruz, demeci).
Hükümler:
Çanakkale ve Đstanbul Boğazları açılacak ve buralar Đtilaf Devletleri tarafından işgal edilecek.
Osmanlı suları torpil ve benzeri silahlardan temizlenecek. Karadeniz’deki torpil yerleri hakkında bilgi
verilecek.
Savaş esirleri (Ermeniler ve tutuklular dâhil) serbest bırakılacak, Türk esirler ise Đtilaf Devletleri’nin
denetimine bırakılacaktır.
Đtilaf devletleri güvenliklerini tehdit edici bir durum karşısında stratejik noktaları işgal edebilecek. (7.
Madde) (En önemli maddedir. Anadolu işgaline hukuki gerekçe yaratılmıştır.)
Vilayet-i Sitte (Van, Diyarbakır, Erzurum, Bitlis, Elazığ, Sivas)’ta bir karışıklık çıkarsa Đtilaf Devletleri,
buraları işgal edebilecek. (24. Madde) (Doğu Anadolu’yu Ermenistan’a bağlamanın ortamı hazırlandı.)
Haberleşme hatları Đtilaf Devletleri tarafından denetlenecektir.
Osmanlı Devleti’nin ordusu terhis edilecek, cephaneleri teslim edilecekti.
Osmanlı Devleti’nin demir yolları ve Toros tünelleri Đtilaf Devletleri’nin denetimine bırakılacaktı.
Osmanlı Devleti’nin kömür, akaryakıt gibi kaynaklarının ihracatı duracaktı.
Đtilaf Devletleri, liman ve tersanelerden yararlanabilecekti.
Hammadde kaynakları Đtilaf Devletleri’nin kullanımına bırakılacak.
Savaş gemileri teslim edilecek ve gösterilecek limanlara bırakılacaktı.
Osmanlı hükümeti yabancı hükümet merkezleriyle bütün ilişkisini kesecekti.
Antlaşma’nın Önemi:
Osmanlı Devleti, fiilen sona ermiştir.
Anadolu’nun işgaline zemin hazırlamıştır.
24. Madde ile Doğu Anadolu’da Ermeni Devleti’nin kurulması için ortam hazırlamıştır.
Anadolu’nun işgaline karşı halk örgütlenmeye başlamıştır. (Cemiyetler - Milis Güçler)
Milli mücadelenin doğmasına zemin hazırladı.
Mütareke Sonrası Yaşanan Đşgaller:
Đngiltere: Musul (ilk işgal edilen yer), Maraş, Urfa, Antep, Kars, Samsun, Eskişehir, Afyon, Đstanbul.
Fransa: Çukurova (Adana, Dörtyol), Mersin, Hatay, Đstanbul, Zonguldak, Maraş, Urfa, Antep.
Đtalya: Muğla, Antalya, Konya, Fethiye, Kuşadası, Đstanbul, Eskişehir.
Đtilaf Devletler: Đstanbul (13 Kasım 1918)
Değişimler: Antep, Maraş, Urfa, Suriye bölgeleri Đngiltere’den Fransa’ya bırakıldı. Ege, Doğu Trakya
Yunanistan’a verildi. Kars, Ermenistan’a bırakıldı.
Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919)
Toplanma Amacı: I. Dünya Savaşı’nda galip gelen devletlerin yendikleri devletlerle yapacakları barış
antlaşmalarının koşullarını belirlemektir. 32 devletin katıldığı konferansa “Büyük Dörtlü” hâkim olmuştur.
Anadolu’nun paylaşılmasına Yunanistan’ı dâhil ederek, Đtalya’yı gücendirmişlerdir. (Güçlü bir Đtalya’nın
Akdeniz’de hâkimiyet kurmasını uygun bulmayan Đngiltere, kendisinden daha zayıf Yunanistan’ı Đzmir ve çevresini işgal
etmesini desteklemiştir.) Đlk görüş ayrılığı olarak sayılabilir.
Bu konferansta;
Antep, Urfa, Maraş Fransa’ya verildi,
Boğazların yönetimi uluslar arası bir komisyona bırakıldı.
Doğu Anadolu Ermenilere bırakıldı.
Đzmir, Đtalya’dan alınıp Yunanistan’a bırakıldı.
Mandater sistem kabul edildi.
Milletler Cemiyeti’nin kurulma kararı alındı.
Osmanlı dışında yenilen devletlerle yapılacak barış koşulları belirlendi.
Đtalya, istediklerini çok fazla elde edememiş, Almanya’nın toparlanmasına fırsat verilmeden ağır şartlar taşıyan
bir antlaşmanın imzalanmasına karar verilmiş. Osmanlı Devleti’nin nasıl paylaşılacağı önemli konu oluşturmuş; ama tam
fikir birliği sağlanamamıştı.
Konferans sonrası, Milletler Cemiyeti kuruldu. (16 Ocak 1920)
ĐŞGALLERE KARŞI TEPKĐLER
Türk Halkı Đstanbul Hükümeti
• Đşgallerin başında; sessizlik, şaşkınlık içinde kalmıştır. • Mondros’u olumlu karşılamıştır.
• Saltanat merkezinin tavrını merak etmeye başladı. • Yunanistan’a pay verilmemesini başarı olarak
• Đşgallerin artmasıyla; Đstanbul hükümetinden umudu kesip nitelendirmiştir.
silaha sarılmıştır. • Đngiltere’nin himayesini savunmuştur.
• Subaylar ilk komitelerini oluşturmuştur. (Đslam Đhtilal • Teslimiyetçi bir politika izlemiştir.
Komitesi)
Azınlıklar Mustafa Kemal
• Đşgaller sevinçle karşılanmıştır. • Mondros’a sert tepki gösterince görevinden alınmış ve
• Toprak ve egemenlik peşine düşülmüştür. Đstanbul’a dönmüştür.
• Đşgalcilerle işbirliğine girişmişlerdir.
Not: Osmanlı ülkesindeki ilk işgal edilen yer Musul; Anadolu’da ilk işgal edilen yer Adana- Dörtyol; Đstanbul -
Boğazlar, Đtilaf Devletleri’nin ortak işgaline uğramıştır.
Đzmir Đşgali (15 Mayıs 1919):
Yunanlılar, Batı Anadolu ve Trakya’yı topraklarına katmak ve Doğu Karadeniz’de Pontus Rum Devleti’ni
kurmak için harekete geçtiler ve konferansta alınan karar ile Mondros’un 7. Maddesine dayanarak Đzmir’i işgale başladı.
Yunanlılar, işgali haklı göstermek ve Avrupalı devletlerin desteğini almak için, Batı Anadolu’da Hıristiyanların
Türkler tarafından katledildiği iddiasını öne sürdüler. Yunanlılar işgal sırasında büyük katliamlar yaptılar.
Yunanlılara karşı Đzmir’de ilk kurşunu sıkan gazeteci Hasan Tahsin’dir. Bunun üzerine kışla ateşe tutulmuş,
hükümet konağı basılmış, pek çok subay ve asker şehit edilmiştir. Yunanlıların bu davranışı Kuvay-ı Milliye’nin doğuşunu
ve Kurtuluş Savaşı’nın başlamasını kolaylaştırmıştır.
Đzmir’in işgalini protesto için memleketin birçok yerinde mitingler yapılmış ve bildiriler dağıtılmıştır. Halkın
galeyana gelmesini önlemek için Amerikalı Amiral Bristol tarafından bir rapor hazırlanmış ve bölgenin Türklere ait olduğu
belirtilmiştir.
7 Ekim 1919 - Amiral Bristol Raporu:
Đzmir’de Yunan işgali ve katliamın yaşattığı tepki konusunda soruşturma yapmakla görevlendirilen Amiral
Bristol başkanlığındaki komisyonun hazırladığı rapor:
• Yunanlılar, Paris konferansında Đtilaf Devletlerini yanlış bilgilendirmişlerdir.
• Đzmir ve çevresinde Rum değil, Türk nüfusu çoğunluktadır.
• Türklerin bölgede Hıristiyanları katlettiği haberi asılsızdır.
• Batı Anadolu’da Yunan askerleri katliam yapmaktadır.
• Yunan ordusu, işgale son vermeli, bölge halkının güvenliği için bu topraklar Đtilaf Devletlerinin denetimine
bırakılmalıdır.
Sonuç olarak; Bu raporda bölgede Türk nüfusunun fazla olduğunu belirterek, katliamın sorumlusunun
Yunanistan olduğu gösterilmiştir. Bu rapor, Milli Mücadele’nin haklılığını ortaya koyan ilk uluslar arası belgedir.
Đzmir Đşgali’nin Sonuçları;
Ulusal bilinci uyandırdı.
Kuvay-ı Milliye’yi ortaya çıkardı.
Milne Raporu ve Hattı oluşturuldu.
Amiral Bristol Raporu hazırlandı.
Đzmir Đşgali’nin Önemi:
Đzmir’in ticaret ve sanayi kenti olması ve Avrupa’ya açılan kapı durumunda olması, dünyanın burayla
dolayısıyla Anadolu’da olup bitenlerle ilgilenmesine neden oldu.
Bölgedeki işgalin geçici olmayacağı, Rum nüfusa dayanılarak Yunanistan’ın bir daha buradan çıkmayacağı
gerçeği Türkleri dehşet içinde bırakmış ve direniş silahlı mücadeleye dönüşmüştür.
Yerli Rumların Yunan ordusuyla beraber hareket etmesi iki halk arasındaki komşuluk duygularını tamamen
yok etmiş ve bölgenin ileride etnik yapısı değişecektir.
Đzmir’in Đtalya’dan alınması Đtilaf Devletleri arasında ilk anlaşmazlığa neden olmuş ve Đtalya’nın işgali biçim
değiştirecektir. Halka ılımlı davranarak Anadolu’yu ilk terk eden devlet olacaktır.
Yunan işgalinin genişlemesinden Kuvay-ı Milliye ortaya çıkmıştır.
ĐŞGALLER SIRASINDA FAALĐYET GÖSTEREN CEMĐYETLER
Mondros Mütakeresi’nden Sonra Osmanlı Ülkesinde Kurulan Cemiyetler
Ulusal Varlığa Zararlı Cemiyetler Ulusal Varlığa Yararlı Cemiyetler
Azınlıkların Kurduğu Zararlı Türklerin Kurduğu Zararlı (Milli Cemiyetler)
Mavri Mira Sulh ve Selameti Osmaniye Fırkası Trakya Paşaeli Cemiyeti
Etnik-i Eterya Đngiliz Muhipleri Đzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
Pontus Rum Kürt Teali Đzmir Redd-i Đlhak Cemiyeti
Kardos Đslam Teali Trabzon Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
Hınçak Komitesi Wilson Prensipleri Kars Đslam Şûrası
Taşnak - Sütyun Cemiyeti Hürriyet ve Đtilaf Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
Alyans (Makabi) Đsrailit Nigehban Askeri Kilikyalılar Cemiyeti
Ermeni Đntikam Alayları Vahdet-i Milliye Cemiyeti
Milli Müdafaa Cemiyeti
Milli Karakol Cemiyeti
Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti
Menteşeliler Cemiyeti
Milli Kongre Cemiyeti
Not: Yararlı ve zararlı cemiyetlerin ortak özelliği, Mondros Ateşkes Antlaşması’nın neden olduğu otorite
boşluğundan yararlanarak kurulmaları ve faaliyet göstermeleridir.
Mondros Mütakeresi’nden Sonra Osmanlı Ülkesinde Kurulan Cemiyetlerin Ortak Özellikleri
Ulusal Varlığa Zararlı Cemiyetler Ulusal Varlığa Yararlı Cemiyetler
Türklerin Kurduğu
Azınlıkların Kurduğu Zararlı (Milli Cemiyetler)
Zararlı
• Anadolu’nun Đtilaf Devletleri tarafından işgalini
• Saltanat ve hilafet • Wilson Đlkeleri’ne güvenerek
kolaylaştırdı.
yanlısıdır. haklılıklarını ortaya koydular.
• Đtilaf Devletleriyle işbirliği yaparak yardım almışlardır.
• Milli Mücadele hareketine • Đstanbul Hükümeti’nin işgaller karşısında
• Mondros Mütarekesi’nin ve Paris Barış Konferansının
karşıdır. tepkisiz kalması sonucu ortaya çıktılar.
doğurduğu otorite boşluğundan istifade ederek faaliyetlerini
• Düşman devletleriyle • Sivas Kongresi’nden sonra daha da
arttırdı.
zaman zaman işbirliği güçlendiler.
• Türk topraklarını parçalamak ve bağımsız devletler
yapmışlar, onlar tarafından • Bölgesel olarak kurulan bu cemiyetler,
kurmak amacıyla hareket ettiler.
desteklenmişler. kuruldukları bölgelerde haklılıklarını dünya
• Rum ve Ermeni patrikhaneleri ile Musevi hahambaşısı
• Kurtuluşu büyük kamuoyuna duyurmak için çalışmışlardır.
tarafından yönlendirildi.
devletlerin himayesine • Kurulduklarında basın - yayın yoluyla
• Yaşadıkları bölgelerde bulunduklarını söylemişler,
girmekte gördüler. seslerini duyurmaya çalışmışlarsa da daha
dışarıdan göçmenler getirerek nüfuslarını arttırmak ve
• Düşman işgalini sonra silahlı mücadeleye yöneldiler.
Wilson ilkelerine dayanarak geleceklerini tayin etme hakkını
kolaylaştırdılar. • Aydınlar ve halk arasında milliyetçi
kazanmak istediler.
• Milli birliğe zarar duyguların ön plana çıkmasına çalıştılar.
• Basın - yayın yoluyla dünya kamuoyunu etkilemeye
verdiler. • Milli mücadele hareketini desteklemiştir.
çalıştı.
A. AZINLIKLARIN KURDUKLARI ZARARLI CEMĐYETLER
• 1919-Rum patrikhanesi tarafından kuruldu.
• Amacı, Bizans Đmparatorluğu’nu canlandırmaktır.
Mavri Mira
• Azınlıkların kurduğu cemiyetler arasında en geniş kapsamlı faaliyet gösteren cemiyettir.
Cemiyeti
• Alt birimleri; Yunan Kızılhaçı, Yunan Göçmenler Komisyonu, Rum Đzci Okulu, Fener Rum Patrikhanesi,
Yunan ve Trakya Komiteleri, Kardos Cemiyeti
• Rumlar tarafından kurulan ilk cemiyettir. XX. Başlarında tekrar faaliyetlerine geçtiler.
• 1814’de Oddessa’da Rus Çarı’nın yaveri Đpsilanti tarafından kuruldu.
Etnik-i Eterya
• Yunanistan’ın bağımsızlığı için faaliyet göstermişlerdir.
Cemiyeti
• Büyük Bizans kurulması için Mavri Mira’ya destek vermişlerdir.
• Bu cemiyet, bölgedeki kilise ve azınlık okulları üs olarak kullanmaktadır.
Pontus Rum • Etnik-i Eterya Cemiyeti’ne bağlıdır, Pontus Rum Devleti kurmak için faaliyet göstermişlerdir.
Cemiyeti • Rum ve Yunan cemiyetlerinin genel merkezi Đstanbul Fener Rum Patrikhanesi’dir.
• 1887’de Kafkasya Ermenilerinden Nazarbek tarafından Đsviçre’de kuruldu.
Hınçak Komitesi • Osmanlı topraklarda yaşayan Ermenilerin bağımsızlığı, Đran ve Rus Ermenileri ile birleştirerek Doğu
Anadolu’yu ve Çukurova’yı içine alan Büyük Ermenistan Devleti’ni kurmaktır.
• Hınçak Cemiyeti’nden ayrılan bir grup Ermeni tarafından Kafkasya’da kuruldu.
Taşnak - Sütyun • Rus Konsolosunun himayesinde teşkilatlanarak Doğu Anadolu’da isyan çıkarmak ve Ermeni Devleti’ni
Cemiyeti kurmaktı. Rum teşkilatlarıyla işbirliği yaparak hedeflerini sürdürdüler.
• Gümrü antlaşmasıyla taleplerinden vazgeçtiler.
• Yahudilerin Osmanlı’daki haklarını savunmak üzere Đstanbul’da kuruldu.
Alyans Đsrailit
• Filistin’de bir Đsrail Devleti kurmak için Hahambaşı, Rum Patrikhanesi ile işbirliği yaptılar.
(Makabi)
• Anadolu’dan toprak talep etmemişlerdir.
Ermeni Đntikam • Güney illerinin Fransızlar tarafından işgali sırasında Suriye’den getirilen Ermenilerin silahlandırılarak
Alayları (ASALA) Çukurova’da bir Ermeni Devleti kurmaktı. Yakın tarihte ASALA olarak örgütlenmişlerdir.
B. TÜRKLERĐN KURDUKLARI ZARARLI CEMĐYETLER
Sulh ve Selameti • Vatanın kurtuluşunun, padişahın buyruklarına sıkı sıkıya bağlı kalmakla mümkün olacağını savundu.
Osmaniye Fırkası • Hürriyet ve Đtilaf Fırkası’yla işbirliği yapmış, Damat Ferit hükümetini desteklemiştir.
• Đngilizlerin teşviki ile Said Molla kurmuştur. Cemiyet, padişah ve halifenin nüfusundan yararlanarak Đngiliz
sempatisini yaymaya çalışmıştır.
Đngiliz Muhipleri
• Asıl amacı, milli şuuru yok etmek ve bazı stratejik bölgeler ile petrol bölgeleri Đngiltere’nin denetimine
sokmaktır. Đngiliz manda ve himayesi benimsenmiştir.
• Doğu Anadolu ile Güneydoğu Anadolu’da bağımsız bir Kürt Devleti kurmaktı.
Kürt Teali
• Ruslar ve Đngilizler tarafından destek görse de bölge halkınca destek göremediler.
• Halifelik ve ümmetçiliği benimsediler. Kurtuluş, padişaha bağlılıkla mümkün olacağını savundular.
Đslam Teali
• Konya’da karışıklık çıkarmış olsalar da halktan fazla destek göremediler.
• Amerikan mandasına girmeyi amaçladı. Türk vatanının Wilson prensiplerine dayanılarak kurtulacağını
Wilson Prensipleri
savundular. Bu fikri savunanlar sonra gerçekleri görüp Milli Mücadele’ye katıldılar.
• Đttihat ve Terakki Fırka’sına karşı kuruldu. Mondros’tan sonra rakipsiz kaldılar. Đttihatçıların bir devamı
Hürriyet ve Đtilaf oldukları propagandasını yaptılar. Milli mücadele’ye karşı Đngilizlerle işbirliği yaptılar.
• Kurtuluş saltanata bağlılıkla olacağını savundu. Milli mücadeleyi istemeyenlerin toplandığı yer oldu.
• Đttihat ve Terakki Cemiyeti’nin emekli subaylar tarafından kuruldu.
Nigehban Askeri
• Milli Mücadele’ye karşı çıkan ayaklanmalara destek verdiler. (Düzce, Adap
C. YARARLI (MĐLLĐ) CEMĐYETLER
• Merkezi Edirne olan cemiyetin amacı, Doğu Trakya’yı işgallerden korumaktır.
• Yunan işgalleri ve Mavri Mira Cemiyetinin faaliyetleriyle mücadele ettiler.
Trakya Paşaeli • Kurulan ilk yararlı cemiyettir.
Cemiyeti • Gerekli durumda Trakya bölgesinde bir Türk Devleti kurulabileceği belirtilmiştir.
• Bu cemiyet, Sivas Kongre’sinde alınan karar gereği Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti’nin bir
şubesi olmuştur. Mücadele dönemde gizli teşkilatlarla işbirliği yaparak Anadolu’ya silah gönderdiler.
• Paris Konferansı’nda Đzmir’in Yunanistan’a verileceği üzere kuruldular.
Đzmir Müdafaa-i • Düşman işgaline karşı silahlı mücadeleyi göze aldılar. Batı Anadolu’yu savundular.
Hukuk Cemiyeti • Balıkesir ve Alaşehir kongrelerinden sonra Đzmir Redd-i Đlhak Cemiyeti adını aldılar.
• Batı cephesinin oluşturulmasında ve kongrelerin toplanmasında bu cemiyetin rolü büyüktür.
• 1918’de Türk Ocağı tarafından kuruldu, 14 Mayıs 1919’da bu ismi aldı.
Đzmir Redd-i Đlhak
• Balıkesir ve Alaşehir kongrelerin toplanmasında etkilidir.
Cemiyeti
• Đzmir’in işgalini önlemek ve buraların Türklere ait olduklarını dünyaya duyurmak için kuruldu.
Trabzon • Trabzon merkezlidir, Pontus Rum Devleti’nin kurulmasını önlemek amacıyla kuruldu.
Müdafaa-i Hukuk • Rum ve Ermenilere karşı kuruldu.
Cemiyeti • Erzurum Kongresi’ne temsilciler gönderdi.
Kars Đslam Şûrası • Merkezi Kars. Ermenilere karşı kuruldu. Erzurum Kongresi’ne temsilciler gönderdi.
• Đstanbul merkezli oluşturulan bu cemiyet, Erzurum’a merkezini taşıdı.
• Doğu Anadolu’da kurulması planlanan Ermeni Devleti’ne engel olmak ve bölge halkını örgütlemektir.
Doğu Anadolu • Cemiyet haklılığını duyurmak için Lepays(Vatan) adında Fransızca gazete çıkardı.
Müdafaa-i Hukuk • Mustafa Kemal, Kazım Karabekir ve Rauf Orbay gibi mücadelenin liderlerini de yanına alan cemiyet, bir
Cemiyeti (Vilayet- beyanname yayımlayarak şu kararları aldı:
i Şarkiye Bölgedeki Türkler göç etmeyecek,
Müdafaa-i Dini, ekonomik ve sosyal alanlarda örgütlenecek,
Hukuk-i Milliye) Doğu illerini savunmak için birleşilecek.
• Doğu Anadolu’nun tarihi ve kültürüyle Türk yurdunun ayrılmaz bir parçası olduğunu savundu ve Erzurum’da
bir kongrenin yapılmasına karar verdi.
• Đstanbul merkezli kuruldu, merkezi daha sonra Adana’ya götürüldü.
Kilikyalılar
• Çukurova bölgesini, Fransızlara karşı savunmuşlardır.
Cemiyeti
• Fransızlar ve Ermenilere karşı örgütlenmişlerdir.
Vahdet-i Milliye
• Yararlı cemiyetleri milli anlayışla birleştirmeyi düşünmüştür.
Cemiyeti
Milli Müdafaa
• Anadolu halkına silah sağlayan cemiyettir.
Cemiyeti
Milli Karakol • Đstanbul’dan Anadolu halkına sevkiyat işlerini yürütmüştür.
Cemiyeti • Kurulması için yasal izni yoktur. Đstanbul’un işgali üzerine kurulmuş gizli bir cemiyettir.
Anadolu • Sivas Valisi Reşit Paşa’nın eşi Melek Reşit ve arkadaşları tarafından Aralık 1919’da Sivas’ta kuruldu.
Kadınları • Türk kadınlarının Milli Mücadele’ye büyük kararlılıkla katılışlarını simgelerler.
Müdafaa-i Vatan • Bu cemiyet, Đtilaf Devletleri ve Đstanbul Hükümeti’ne karşı protestolar yayımlamış, Milli Ordu’ya katılan
Cemiyeti subaylara kutlama mesajları göndererek onları teşvik etmiştir.
Menteşeliler • Muğla’da kurulmuştur.
Cemiyeti • Muğla ve çevresinin işgalini önlemeye çalışmışlardır.
• Đstanbul’da Darülfünun öğretim üyeleri tarafından kuruldular.
• Milli Mücadele olayı bütün olarak değerlendirilmiştir.
• Milli Mücadele’nin haklılığını dünyaya duyurmak için basın kullanılmıştır.
Milli Kongre
• Arapça, Farsça ve Đngilizce yayınlar hazırlanmıştır. Yazılı propagandaya ağırlık verdiler.
Cemiyeti
• Milli Mücadele’nin zeminini oluşturmuştur.
• Bölgesel direniş cemiyetleri için “Kuvayîmilliye” ifadesini ilk kez kullandılar ve Kuvayîmilliye’yi ortak
hedefe yöneltmekte önemli bir rol oynadılar.
KuvayıMilliye (Milli Kuvvetler)
Đzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edilmesi Redd-i Đlhak düşüncesini (Đzmir çevresinin Anadolu’dan
koparılmasına karşı koyma) doğurmuştur. Türk milleti işgallere karşı ilk olarak bölgesel savunma teşkilatlarını kurdu. Bir
süre sonra cemiyetin düşmana silahla karşı koymaya başlaması KuvayıMilliye’yi ortaya çıkardı.
KuvayıMilliye Teşkilatlarının Ortaya Çıkma Nedenleri:
Osmanlı ordusunun terhis edilmiş olması,
Osmanlı’nın işgallere karşı sessiz kalması,
Đtilaf Devletleri’nin ülkeyi işgal etmesi,
Azınlıkların olumsuz faaliyetlerde bulunmasıdır.
KuvayıMilliye Özellikleri:
Bağımsızlık duygusu ile işgallere karşı tepki olarak doğmuştur.
Bölgesel kurtuluşu amaçlamıştır. Tamamen gönüllülerdir ve resmi değildirler.
Düzenli ordunun temelini oluştururlar.
Düzenli ordu kuruluncaya kadar Anadolu’nun savunulmasında tek silahlı güç olmuş, düşmanı oyaladı.
TBMM’ye karşı çıkarılan ayaklanmaları bastırdı.
Urfa, Antep, Maraş’ın Fransız ve Ermeni işgalinden kurtarılmasını sağladı.
Ulusal bilinci şahlandırdılar.
Yunan ordusunun ilerleyişini yavaşlattılar ve düzenli ordunun kurulması için zaman kazandırdılar.
KuvayıMilliye’nin Olumsuz Özellikleri:
Liderlerinin hiçbir otoriteye bağlanmak istememesi (Çete gibi hareket etmeleri),
Đhtiyaçlarını halktan karşılamaları, yer yer halka baskı yapmaları,
Hukuk dışı uygulamalar içinde yer alması,
Teşkilatsız ve düzensiz olmaları, bölgesel hareket etmeleri,
TBMM’nin isteklerini zaman zaman uygulamamaları,
Düzenli orduya geçişlerde sorun çıkarmalarıdır.
KuvayıMilliye’nin kaldırılması; Kurtuluş Savaşı Dönemi’nde Batı Cephesi’nde Gediz Muharebelerinde
Yunanlılara yenilmesinden sonradır. Mustafa Kemal’in emriyle Đsmet Paşa, Batı Cephesi komutanlığına atanacak ve
düzenli ordu kurulmaya başlanacaktır.
Not: Đşgallere karşı ilk direniş güneyde, Fransız askerlerine karşı Dörtyol’da çıktı. KuvayıMilliye ise Yunanlılara
karşı batıda Ayvalık Cephesi’nde kuruldu.
Milne Raporu ve Hattı
KuvayıMilliye’nin sert direnişi Yunanistan’ı kaygılandırınca bu devlet KuvayıMilliye ile aralarında Đtilaf
Devletleri birliklerinin yer almasını istemiştir. Bu istek Paris Barış Konferansında reddedildi.
Konsey Đngiliz General Milne’yi durumu rapor etmesi için Batı Anadolu’ya gönderdi. Bu raporda;
Türklerle - Yunan Ordusu arasında ciddi bir mücadelenin sürdüğünün,
Milli kuvvetlerin Yunanlıları yurtlarından atmaya çalıştıkları,
Direnen Türklerin Osmanlı hükümetini dinlemediklerini ve bu yüzden iki güç arasında bir hat çizilmesi
gerektiğini bildirmiştir.
Bu raporda ulaşmak istediği amaç, işgal altında bulunan bölgelerdeki Yunan kuvvetlerinin güvenliğini
sağlamaktır.
Yunan tarafı raporu kabul etmiştir (zaman kazanmak için). Osmanlı Harbiye Nazırlığı ve Mustafa Kemal’de
hat’a uyulmaması gerektiğini emretmiştir.
Milne Hattı önerisi, Kuvay-ı Milliye’nin güçlenmiş olduğunun göstergesi sayılır.
Not: Yararlı cemiyetler, Sivas kongresi ile “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında ve tek
bir amaç için birleşeceklerdir.
Yorum Gönder