Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nda Mücadele Ettikleri Cepheler
TAARRUZ CEPHELER SAVUNMA CEPHELER MÜTTEFĐKLERE YARDIM
1 Kafkasya Cephesi Çanakkale Cephesi Galiçya Cephesi
2 Kanal (Süveyş-Mısır) Cephesi Irak (Basra) Cephesi Romanya Cephesi
3 Suriye - Filistin Cephesi Makedonya Cephesi
4 Hicaz - Yemen Cephesi
1) Kafkasya (Doğu) Cephesi (Osmanlı & Rus Çarlığı)
I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı coğrafyasında açılan ilk cephedir.
Açılış Nedenleri:
Rus ordusunun ilerleyişini Doğu Anadolu’da durdurmak, uzaklaştırmak ve Kafkasları ele geçirmek,
Orta Asya Türkleri ile bağlantı kurmak ve Turancılık düşüncesinin yaşam geçirilmesi hayali,
Kafkas (Bakü) petrollerini ele geçirmek,
Osmanlı’nın Kars, Ardahan ve Batum’u ele geçirmek
Rusların Kafkaslardan saldırıya geçmesi üzerine Enver Paşa’nın emri ile açıldı. (Aralık 1914). Osmanlı
ordusunun doğa koşulları karşısında büyük kayıplar verdiği Sarıkamış Harekâtı ile bozguna uğradı. Muş, Bitlis, Erzurum ve
Diyarbakır, Rus işgaline uğramış ve Ermeniler bölgede çeşitli katliamlar yapmıştır.
1915 - Techir Kanunu ile Ermeniler, Suriye ve Lübnan’a göç ettirildiler. Bölgede oluşan Türk direnişi 1917’e
kadar sürmüştür. Mustafa Kemal’in Çanakkale Cephesi’nde görevi bittikten sonra bu cepheye atanmış, Muş ile Bitlis’i geri
almıştır. Savaş devam ederken Rusya’da iç karışıklık (Bolşevik Đhtilali) çıkması sonucu Çarlık Yönetimi yıkılmış ve yeni
kurulan yönetim (Sovyet Rusya), savaştan çekilerek Brest-Litowsk Antlaşması’nı imzalamıştır.
Sonuçları:
Kafkas Cephesi’nin kaybedilmesi, Turancılık düşüncesinin etkisini yitirmesine neden oldu ve Ruslar, işgal
alanlarını Doğu Anadolu’da genişletmişlerdir. Daha sonra Mustafa Kemal’in Muş ve Bitlis’i alması ve Rusya’da ihtilalin
olması, Ruslar savaştan çekildiler. (1917).
Toprak kazandığımız tek cephedir.
3 Mart 1918 - Brest - Litowsk Antlaşması (Osmanlı & Sovyet Rusya):
1878 Berlin Antlaşması ile Osmanlı’nın kaybettiği Kars, Ardahan ve Batum’u geri aldı.
Rusya, I. Dünya Savaşı’ndan çekildi.
Doğu Cephesi resmen kapatıldı.
2) Kanal (Süveyş - Mısır) Cephesi (Osmanlı & Đngiltere - Araplar)
Açılış Nedenleri:
Đngiltere’nin sömürgelerinden gelen yardımları engellemek,
Osmanlı’nın Đngilizlere kaptırdığı Mısır’ı geri almak.
Almanya’nın sömürge yollarını ele geçirmek.
Osmanlı Devleti, Müslüman topraklarında yaptığı bu mücadele sırasında, Araplardan yardım göreceği
düşünmüş; ama Araplar, bu savaşta Đngilizlerin yanında yer almıştır.
Đki saldırıda başarısız olunmuş; Đngiltere, buna karşılık Suriye, Filistin ve Hicaz cephelerini açmıştır. Osmanlı
ordusu çarpışarak Antep çizgisine kadar çekildi.
Sonuçları:
Arapların Đngilizlerin yanında yer alması, Ümmetçilik politikasını sona erdirmiştir.
Đstenilen başarıya ulaşılamamıştır.
Suriye, Filistin çevresi Đngilizlerin eline geçmiştir.
Đngiltere’nin Uzak Doğu’daki sömürgelerine bağlantısı kesilememiştir.
Mısır’ı geri alma politikası sonuçsuz kalmıştır.
3) Çanakkale Cephesi (Osmanlı & Đtilaf Devletleri)
Açılış Nedenleri:
Osmanlı Devleti’ni Đstanbul ve Boğazları alarak savaş dışı bırakma ve savaşı kısa sürede bitirmek,
Đtilaf Devletleri’nin zor durumda olan Rusya’ya yardım götürmek istemeleri,
Balkanlarda Đttifak Devletleri’ne karşı yeni bir cephe açmak.
Đtilaf donanmaları 18 Mart 1915’te Boğazlardan geçmeye çalıştılar. Türk topçusu ve Nusret Mayın Gemisi’nin
çalışmaları sonucu denizde başarısız olan Đngiltere ve Fransa geri çekildiler. Bu defa karadan Gelibolu Yarımada’sına asker
çıkardılar; Mustafa Kemal’in (57. Tümen komutanı) Arıburnu, Kireçtepe, Kilitbahir, Conkbayırı ve Anafartalar’daki
başarıları Đtilaf Devletleri’ni bozguna uğrattı ve Türk ordusunun zaferiyle sonuçlandı.
Bu cephe, I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı’nın kazandığı tek cephedir.
Sonuçları:
I. Dünya Savaşı’nın ömrü uzamıştır.
Rusya’ya gerekli yardım götürülememiş ve Çarlık rejimi yıkılarak Bolşevik rejimi kurulmuştur. Bu durumda
savaştan çekildiklerini açıklamıştır.
Bulgaristan, Osmanlı Devleti yanında savaşa girmiştir.
Đstanbul - Berlin bağlantısı kurulmuştur. (Bulgaristan’ın savaşa katılmasıyla bağlantı kurulabildi.)
Đngiltere’nin sömürgelerindeki saygınlığı ve gücü azalmıştır.
Bu savaş ile Mustafa Kemal’in komutanlık ve liderlik özellikleri ortaya çıkmıştır. Generallik rütbesine
yükseldi ve askeri bir lider olarak tüm dünyada ün kazandı.
Pek çok insanın şehit düşmesi, Cumhuriyet’in ilk yıllarında kalkınma için eğitimli insan açığının ortaya
çıkmasına neden olmuştur.
Savaş sonunda Türk milleti, ticari ve ekonomik zarara uğramıştır.
Đngiliz ve Fransızların sömürgeleri, bu olaydan güç alarak ayaklanmıştır.
Đstanbul’un işgali bir süre için önlenmiş oldu.
Savaş sonunda Đtilaf devletleri kendi aralarında gizli antlaşmalar yaptı.
Milli mücadele ruhu ortaya çıktı. Türkçülük fikri, etkisini güçlendirdi.
4) Irak (Basra) Cephesi (Osmanlı & Đngiltere - Araplar)
Açılış Nedenleri:
Đngilizlerin sömürge yollarının güvenliğini sağlamak istemesi,
Đngilizlerin Irak petrollerini ele geçirme isteği,
Rusya ile bağlantı kurmak.
Türklerin Đran’a girip Hindistan’a tehdit etmelerini önlemek.
Osmanlı, Küttül Amare’de Đngilizleri yenmiştir. Ancak gerekli desteği alamadıklarından Arapların saldırıları ile
Musul’a geri çekildiler.
Çarpışmalar sırasında pek çok Đngiliz askeri esir alınsa da cephede üstünlük Đngilizlerin elindeydi.
Sonuçları:
Irak toprakları Đngilizlerin eline geçmiştir.
Đngiltere sömürge yollarının güvenliğini sağlamıştır.
Bu cephenin yarattığı sorunlar, Cumhuriyet Döneminin başına kadar sürmüştür.
Yorum Gönder