Gediz Taarruzu (24 Ekim 1920)

Gediz Taarruzu (24 Ekim 1920)
  Bazı Kuvay-ı Milliye şefleri ve komutanlar, Gediz’de bulunan düşman güçlerinin bulunduğu konum itibariyle
yok edilebileceklerini öne sürerek ve Batı Cephesi komutanlığına bağlı düzenli birlikler ile Kuvay-ı Seyyare  (Çerkez
Ethem) birlikte 24 Ekim’de Gediz Taarruzu’nu başlattılar; ancak Türk kuvvetlerinin yenilgisi ile sonuçlandı.
  Batı Cephesi komutanlığından Ali Fuat Paşa alındı ve bu cephe yeniden düzenlendi. Bu cephe ikiye bölünerek;
kuzeye Đsmet Bey’in, güneye Refet Bey’in emrine verildi. Ayrıca cepheler genelkurmay başkanlığına bağlanarak askeri
otorite de sağlandı. (12 Kasım 1920)
  Düzenli ordunun da kurulmasıyla Çerkez Ethem ve Demirci Mehmet Efe ayaklandılar ve I. Đnönü öncesinde
Kuvay-ı Milliye kesin şekilde tasfiye edildi.
Birinci Đnönü Muharebesi (6 - 10 Ocak 1921)
  Nedenleri:
Yunanlıların Sevr’i kabul ettirip TBMM’yi dağıtmak istemesi,
Çerkez Ethem’in düzenli orduya katılmamak için isyan etmesinden Yunanlıların faydalanmak istemesi,
Yunanlıların güçlerini göstermek ve Đtilaf Devletleri’nin daha çok desteğini kazanmak istemesi,
Türk ordusunu yenerek Ankara’ya kadar olan toprakları ele geçirmek.
  Savaş Süreci:
Yeni  kurulan  düzenli  ordunun  kuvvetlenmesine  fırsat  vermemek  ve  Çerkez  Ethem’in  TBMM’ye  karşı
ayaklanmasını fırsat bilerek Yunanlılar, Bursa, Eskişehir, Uşak üzerinden Afyon istikametinde saldırıya geçti.  (6 Ocak
1921).  9 Ocak’ta Đnönü mevzilerine gelen Yunanlılar, Türk mevzilerine karşı saldırıya geçmiştir. Türk ordusu kademe
kademe direniş göstermiş ve Yunan ordusu harekâta devam edemeyerek geri çekildi.
Yunan saldırıları başlamadan Çerkez Ethem kuvvetleri de bozguna uğratıldı ve Ethem ile bazı adamları
Yunanistan’a sığındı. Böylece iki cephede önemli başarılar kazanıldı.
  I. Đnönü Zaferi’nin Sonuçları:
  TBMM tarafından kurulan düzenli birlikler Batı Cephesi’nde ilk zaferini kazandı.
  Halkın TBMM’ye olan güveni ve düzenli orduya katılımlar arttı.
  Askere alma işlemleri hızlandı.
  Batı Cephesi Komutanı Đsmet Paşa’nın rütbesi generalliğe yükseltildi.
  TBMM tarafından Teşkilat-ı Esasiye (1921 Anayasası) ilan edildi.
  Ordu kuvvetlerine moral vermek ve manevi kudreti arttırmak için  12 Mart  1921’de Đstiklal Marşı kabul
edildi. (Mehmet Akif Ersoy tarafından yazıldı. Okunduğu ilk savaş ise II. Đnönü olmuştur.)
  TBMM hükümeti, Đtilaf Devletleri tarafından Londra Konferansı’na davet edildi. (23 Şubat - 12 Mart 1921)
  Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması imzalandı. (16 Mart 1921)
  Afganistan ile Dostluk Antlaşması imzalandı. (1 Mart 1921)
  TBMM’nin otoritesi sağlandı, Kuvay-ı Milliye sorunu çözümlendi.
Londra Konferansı (23 Şubat - 12 Mart 1921):
  Konferansa Katılanlar: TBMM Hükümeti (Bekir Sami Bey), Osmanlı Devleti (Tevfik Paşa), Đngiltere, Fransa,
Đtalya, Yunanistan.
  TBMM’nin  Londra  Konferansına  katılma  amacı,  barışçı  olmadıkları  yönünde  propagandaları  önlemek,
milletlerarası platformda TBMM’nin varlığını kabul ettirmek ve Misak-ı Milli’yi dünya kamuoyuna duyurmaktır.                                                                                                          




  Londra Konferansı’nın Toplanma Nedenleri:
  Đnönü Zaferi üzerine, Đtilaf Devletleri arasında görüş ayrılığının ortaya çıkması,
  Doğu Cephesi’nde Ermenilere karşı zafer kazanılması,
  Sovyet Rusya ile TBMM arasında dostluk ilişkilerin geliştirilmesi,
  Güney Cephe’de Fransızlara karşı başarılar elde edilmesi,
  Yunanistan’a zaman kazandırmak,
  Sevr’i yumuşatarak TBMM’ye kabul ettirmek.
  TBMM Hükümeti, konferansa Đtalya aracılığıyla çağrılmıştır.
  Đtilaf Devletleri, hem Osmanlı hükümetini, hem de TBMM’yi Londra konferansına davet ederek Türk tarafının
görüşlerinde ayrılık yaratmak ve bundan yararlanmak istemişlerdir. Ancak Osmanlı Temsilcisi Tevfik Paşa, sözü gerçek
temsilci olan TBMM’ye bırakıyorum demesi ile bu beklentiyi yıkmıştır.
  Sevr Antlaşması’nda Yapılan Değişiklik Önerileri:
Đzmir Türklere verilecek,
Şehirde Yunan kuvveti bulunacak,
Vali olarak atanacak kişi Hıristiyan olacak.
  Londra Konferansı’nın Sonuçları:
Konferans’ta barış anlamında bir sonuç çıkmadı.
Đtilaf Devletleri, TBMM’yi resmen tanıdılar.
Bu konferans’tan bir sonuç alınamaması, TBMM’ye Misak-ı Milli’yi gerçekleştirmek için kesin bir zaferin
kazanılması gerektiğini gösterdi.
TBMM, ilk defa uluslar arası bir konferansta temsil edildi.
Türk milletinin Sevr’i kabul etmeyeceği bir kez daha vurgulandı.
Yunan ordusu Ankara’ya doğru saldırıya geçmek için zaman kazandı.
Đtilaf Devletleri arasındaki görüş ayrılıkları iyice belirginleşti.
TBMM, savaş taraftarı olmadığını ispatladı.
Misak-ı Milli sınırları ve Milli Mücadele sebepleri, tüm dünya devletlerince anlaşıldı.
Kapitülasyonları çağrıştıracak adımlara karşı olunduğu vurgulandı.
Afganistan Dostluk Antlaşması (1 Mart 1921):
  Moskova’da TBMM temsilcileri ile Afganistan temsilcileri arasında imzalanan dostluk - kardeşlik antlaşmasıdır.
  Bu antlaşmaya göre;
Taraflar karşılıklı olarak birbirinin bağımsızlığını tanımıştır.
Türkiye’den Afganistan’a subay ve öğretmen gönderilmesi kabul edildi.
Tarafların birine yapılacak saldırının diğerine de yapılmış sayılacağı karara bağlandı.
TBMM, kültürel olarak yardım etmeyi taahhüt etmiştir.
  TBMM’nin  varlığını  kabul  eden  ilk  doğulu  ve  Müslüman  devlet  Afganistan’dır.  Bu  gelişme  Đslam
dünyasında TBMM lehine bir etki yapmıştır.
Moskova Antlaşması (16 Mart 1921) (Sovyet Rusya & TBMM):
  TBMM ilk siyasi ilişkiyi Sovyet Rusya ile kurmuştur.
  Kurtuluş Savaşı’nda Sovyet Rusya’nın TBMM’yi Destekleme Nedenleri:
Đki ülkenin de ortak düşmanlara sahip olması (Emperyalist devletler),
Sovyet Rusya’nın Güney sınırının güvenliğini sağlamak istemesi,
Sovyet Rusya’nın Türkiye ile ilişkilerini sıcak tutarak, Kafkaslar ve Orta Asya’ya yayılmak istemesi,
Sovyet Rusya’nın kurulacak yeni Türk devletinde sosyalist sistemin oluşturulabileceği beklentisi,
Bir süredir süren diplomatik yakınlaşmanın etkili olması,
Yunan ilerleyişinin durdurulmuş olması,
Sovyet Rusya’nın TBMM’nin Londra Konferansı’na katılmasından endişe duyması,
Sovyet Rusya, Đngilizlerin Boğazlara ve Đstanbul’a yerleşmesini istememesidir.
  Moskova Antlaşması Hükümleri:
Taraflardan birinin tanımadığı bir antlaşmayı diğeri de tanımayacaktır.  (Sevr Antlaşması’nı tanımayan ilk
büyük devlet Sovyet Rusya’dır.)
Çarlık Rusya ile Osmanlı Devleti arasında yapılan tüm antlaşmalar geçersiz sayılacaktır. (Türkiye, eskiden en
ağır ve tazminatı olan antlaşmaları Çarlık Rusya ile imzalamıştı; bunun yükünden kurtuldu.)
Sovyet Rusya, kapitülasyonların kaldırılmasını kabul edecek. (Türkiye’nin tam bağımsızlığını kabul etti.)
Misak-ı Milli, Sovyet Rusya tarafından kabul edilecek. (Đlk kez Avrupalı büyük bir devlet Misak-ı Milli’yi
yani Türkiye’nin toprak bütünlüğünü tanımıştır.)
Đki taraf ekonomik ve mali ilişkilerini geliştirecektir. (Kurtuluş Savaş’a mali destek gelmektedir.)
Batum, Gürcistan’a bırakılacaktır. (Misak-ı Milli’den verilen ilk tavizdir.)
Kars, Ardahan ve Artvin Türkiye’de kalacak şekilde Türk - Sovyet sınırı belirlenecekti.
Rusya, bütün esirleri serbest bırakacaktır.                                                                                                      




Boğazların bütün devletlerin ticaret gemilerine açık kalması için Karadeniz’e kıyısı olan devletlerarasında bir
konferans  toplanacaktır.  Türkiye’nin  Boğazlar  üzerindeki  egemenliğini  kısıtlayan  kararlar  alınmayacaktı.             (Sovyetler,
Boğazların Türklerin elinde kendi güvenliği açısından uygun karşılamıştır.)
Taraflar topraklarında, kendilerine karşı olan örgütlerin kurulmasına izin vermeyecektir.
  Moskova Antlaşması’nın Önemi:
Sovyet Rusya, Misak-ı Milli’yi tanımış ve Sevr’in geçersizliğini kabul etmiştir.
Batum’un Gürcistan’a verilmesi, Misak-ı Milli’den verilen ilk tavizdir.
Taraflar uluslar arası alanda birlikte hareket edeceklerini teyit etmiştir.
Kapitülasyonların kaldırılmasını kabul eden ilk büyük Avrupa Devleti, Sovyet Rusya olmuştur.
Đkinci Đnönü Muharebesi (23 Mart - 1 Nisan 1921)
  Londra Konferansı’nda istenilen sonucu alamayan Đtilaf Devletleri, Yunanlıları kışkırtmış ve yunanlıların ikinci
defa saldırı yaptıkları savaştır.
  II. Đnönü Savaşı’nın Nedenleri:
Đtilaf Devletleri’nin Londra Konferansı’nda isteklerini kabul ettirememesi,
Yunanlıların, Türk ordusunun kuvvetlenmesini fırsat vermeden dağıtmak,
Yunanlıların I. Đnönü Savaşı’nın intikamını almak istemeleri,
TBMM’yi dağıtarak Sevr’i uygulatmak istemeleri,
Đngiltere’nin teşvik ve yardımları ile Yunanlıları kışkırtmalarıdır.
  Đnönü mevzilerine kadar ilerleyen Yunanlılar, yenilmiş ve ardından geri çekildiler. Bu muharebe Türk ordusunun
zaferiyle sonuçlandı. Đngiltere’nin Yunanlılara olan güveni de azaldı.
  Mustafa Kemal; “Siz orada sadece düşmanı değil, milletin makûs talihini de yendiniz.” demiştir.
  II. Đnönü Savaşı’nın Sonuçları:
Halkın orduya olan güveni daha da arttı. Türk ordusu gücünü ispat etti.
Yunan ilerleyişi bir süre için de olsa durduruldu.
Düzenli ordunun kuruluş aşaması tamamlandı.
Đtalyanlar işgal ettikleri Güneybatı Anadolu’dan kuvvetlerini çekmeye başladılar.
Fransızlar Zonguldak’taki işgallerine son verdiler.
Albay Đsmet Bey, generalliğe terfi ettirildi.
Halkın orduya ve Kızılay’a mali katkısı arttı.
Batı kamuoyunun milli mücadeleye sempatisi arttı.
Đngiltere, Malta’da tutuklu bulunan 40 Türkü serbest bıraktı.
Refet Bele görevden alındı.
Đngiltere’nin Yunanlılara olan güvenini sarstı ve yeni bir yenilgi halinde yardımı keseceklerini bildirdi.
                                                                                                                             **
Aslıhanlar - Dumlupınar Muharebeleri (8 - 15 Nisan 1921)
  Türk kuvvetleri (Refet Bele önderliğinde), geriye çekilen Yunan ordusunu dağıtabilmek amacıyla Aslıhanlar ve
Dumlupınar istikametinde saldırıya geçmiştir. Ancak yirmi gün süren mücadelede Türk kuvvetleri başarılı olamadı.
  Bu durum, henüz Türk ordusunun “Taarruz gücüne” ulaşamadığının kanıtıdır.
  Batı Cephesi’ndeki birliklerin tamamı “Đsmet Paşa”nın komutasına verildi. (Refet Bele görevden alındığında)
**
Kütahya - Eskişehir Muharebeleri (10 - 24 Temmuz 1921)
  Đnönü Muharebeleri’nde ağır bir darbe alan Yunanlılar, ordusunu güçlendirerek yeniden saldırıya geçmiştir.
Yunan saldırısından ümitli olmayan Fransa ve Đtalya’nın aksine Đngiltere, Yunan ordusuna para ve silah yardımı yapmıştır.
  Yunan  Kralı  Alexandre  Konstantin,  Đzmir’e  gelerek  gazetecilere,  Ankara’da  röportaj  için  randevu  vererek
kendine olan güvenini göstermiştir. Yunanistan’da genel seferberlik ilan edilmiş, bütün kaynaklar orduya aktarılmıştır.
  Yunan taarruzu,  10 Temmuz’da başlamış ve Afyon, Kütahya, Eskişehir Yunanlıların eline geçmiştir. Yunan
kuvvetleri  yer  yer Sakarya  Irmağı’nı  geçtiler. Đki  ayrı  koldan saldırıya tutunamayan  Türk ordusu, Mustafa  Kemal’in
emriyle                                                                                                                      “Sakarya  Irmağı’nın  Doğusuna”  çekildi.  Amaç;  düzenli  ordunun  yok  olmaması,  daha  elverişli  şartlarda
savaşılması ve ordunun toparlanması için zaman kazanılmasıdır.
  Kütahya - Eskişehir Savaşı’nın Sonuçları:
Fransa ve Đtalya, Anadolu’dan çekilme kararını askıya aldılar.
Cephe’deki  bu  başarısızlıklar  meclis’te  sert  tartışmalara  neden  oldu.  Hatta  bu  tartışmalarda  hükümet
merkezinin Ankara’dan Kayseri’ye nakledilmesi teklifi edildi; ancak TBMM tarafınca reddedildi.
Asker kaçakları için de tekrar Đstiklal Mahkemeleri kuruldu. (I. Đnönü sonrası durdurulmuştu.)
Afyon, Kütahya, Eskişehir bölgeleri kaybedilmiştir.
Kuvay-ı Milliye’ye geri dönülmesi tartışmaları yaşanmıştır.
Düzenli ordu, ilk ve son yenilgisini almıştır.
Muhalifler, Mustafa Kemal’in liderliğini tartışmaya başlamıştır.
Topyekûn bir ölüm kalım savaşına hazırlanma gereği ortaya çıkmıştır.
Başkomutanlık Kanunu, 5 Ağustos 1921’de; Tekâlifi Milliye Emirleri, 7 - 8 Ağustos 1921’de çıkarıldı.                                                                                                             




  Maarif Kongresi, savaşın devam ettiği zamanda Ankara’da yapıldı. Kongreye eğitimle ilgili yöneticilerden
oluşan 180 kişi katıldı. Amaç, eğitime milli bir yön vermek olmuştur.
Başkomutanlık Kanunu (5 Ağustos 1921):
  Milletvekillerin çoğunluğunun hem fikir oldukları nokta, Mustafa Kemal’in ordunun başına geçmesidir. Bunun
nedeni de, kaybedilecek bir savaşın sorumluluğunu ona yükleme düşüncesidir.
  Uzun süre tartışmalardan sonra kabul edildi. Bu kanuna göre;
  Meclisin  tüm  yetkileri  Mustafa  Kemal’e  verildi.  (Tek  başına  yasa  çıkarma,  bakanları  seçme  ve  Đstiklal
Mahkemesini kurma yetkileri) (Amaç, olağanüstü dönemde çabuk karar alma ve hemen uygulama isteğidir.)
  Bu kanunla, ayrıldığı askerlik mesleğine yeniden dönmüştür. (Amasya Genelgesiyle ayrılmıştı.)
  Başkomutanlık  yetkileri,  üç  aylık  sürelerle  uzatıldı.                                                               (20  Temmuz                                                                                  1922’de  süresiz  hale  getirildi,
Cumhurbaşkanı seçilinceye kadar devam etti.)
  Tekâlifi Milliye Emirleri çıkarttı.
Tekâlifi Milliye Emirleri (Milli Vergi Yükümlülükleri) (7 - 8 Ağustos 1921):
  Mustafa Kemal, Türk ordusunun Sakarya Savaşı’na hızla hazırlanmasını sağlamak ve savaş gücünü arttırmak
için bu emirleri yayımlamış ve milletten çok büyük fedakârlıklar istemiştir. (Başkomutanlık yetkisine dayanarak)
  Bu emirlerin rahat uygulanabilmesi için Đstiklal Mahkemeleri kurulmuştur.
  Amaç, ordunun ihtiyaçlarının giderilmesidir. Emirler, ülkenin sahip olduğu bütün kaynaklar orduya aktarılmasını
içerir. Bu emirler, Milli Mücadele’nin Türk Milleti tarafından verildiğinin önemli bir kanıtıdır.
  Emirler:
Her kaza da bir Tekâlif-i Milliye Komisyonu kurulacaktır.
Her aile birer kat çamaşır, birer kat çorap ve çarık hazırlayarak bu kurula verecektir.
Halkın ve tüccarların elinde bulunan çeşitli dokuma ürünlerinin % 40’ına yakın bedeli sonradan ödenmek
üzere el koyulacaktı.
Yiyecek malzemelerin % 40’ına yakın parası sonra ödenmek üzere el koyulacaktı.
Halka ait olan taşıtların her ay 100 km ordu içi taşıma yapması zorunludur.
Bütün sahipsiz olan mallara el koyulacaktır.
Halkın elinde bulunan silah ve cephane, 3 gün içinde teslim edilecektir.
Yakıt ve makine yedek parçalarının % 40’ına el konulacaktır.
Ülkede bulunan bütün teknik elemanların sayımı yapılacaktır.
Bütün yük hayvanlarının % 20’sine el konulacaktır.
Teknik bilgi sahibi kişiler (demirci, dökümcü, nalbant, marangoz, vb) derhal ordu saflarına katılacaktı.
Emirlere uymayanlar Đstiklal Mahkemeleri’nde yargılanacaktı.
Not: Tekâlif-i Milliye sonrası yapılacak Sakarya ve Büyük Taarruz Savaşları, topyekûn savaşlarıdır.
Sakarya Meydan Muharebesi (23 Ağustos - 13 Eylül 1921)
  Kütahya - Eskişehir Muharebeleri’nde alınan yenilgi, Yunanlılara cesaret vermiştir. Türk ordusuna son darbeyi
vermek için Yunanlılar harekete geçmiş ve savunma çizgisini aşarak Ankara’ya 50 km’ye kadar yaklaşmıştır.
  Yunanlıların amacı; Sakarya doğusundaki Türk ordusunu yok etmek ve TBMM’yi ortadan kaldırmaktır.
  24 - 25 Ağustos’ta kanlı çarpışmalar meydana gelmiş ve 22 gün 22 gecelik muharebeden sonra üstünlüğü ele
geçiren Türk ordusu, karşı saldırı ile 13 Eylül 1921’de Yunan ordusunu Sakarya’nın batısına çekilmek zorunda bırakmıştır.
  Mustafa Kemal, “Hatt-ı Müdafaa yoktur, Sathı Müdafaa vardır. O Satıh bütün vatandır. Vatanın her karış
toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça vatan terk olunmaz…” diyerek çatışmaların kaderini belirlemiştir.
  Sakarya Meydan Muharebesi’nin Sonuçları - Önemi:
TBMM tarafından “Mareşallik rütbesi” ve “Gazilik Unvanı” verildi. (19 Eylül 1921)
Mustafa Kemal                                                                                                               Mustafa Kemal’e ulusun güveni artmıştır. Verilen yetkiler uzatılmıştır.
açısından                                                                                                                   TBMM üzerindeki otoritesi ve saygınlığı artmıştır. Başkomutan olarak çıktığı ilk savaştır.
                                                                                                                            Yenilgi bekleyen ittihatçıların umutları tükenmiştir.
Ulus - Ordu                                                                                                                 Halkın morali yükselmiş, asker kaçakları azalmıştır.
açısından                                                                                                                   Türk ordusunda ağır askeri kayıplar meydana gelmiştir.
                                                                                                                            Đtilaf Devletleri, Yunan ordusuna olan güveni yok olmuş ve yardımları kesmiştir.
                                                                                                                            Yunan ordusu, savunmaya çekilmiştir.
Yunan - Đtilaf                                                                                                              Fransa, Ankara Antlaşması yaparak çekilmiştir. (20 Ekim 1921)
Devletleri ile                                                                                                              Sovyet Rusya ve Kafkasya Devletleri ile Kars Antlaşması imzalanmıştır.
Kafkaslar                                                                                                                   Đtalya, Anadolu’dan tamamen çekilmiştir.
açısından                                                                                                                   Đngilizler “Esirlerin karşılıklı değiştirilmesi antlaşması” imzaladı. (23 Ekim 1921).
                                                                                                                            Yunanlıların “Megalo Đdea” fikri tarihe gömülmüştür.
                                                                                                                            Antlaşma devletleri, Sevr koşullarını değiştirip öneride bulunmuş; ancak reddedilmiştir.
                                                                                                                            Ukrayna ile TBMM arasında dostluk antlaşması imzalandı.
Genel açıdan                                                                                                                Türkler için, 1683 Viyana bozgunu ile çekilme süreci yerini artık taarruza bırakmıştır.
                                                                                                                            TBMM’nin içte ve dışta olan saygınlığı artmıştır.
                                                                                                                                                                                                                                  




Not: Antlaşma Devletleri, Yunan ordusunu güçlendirmek ve Sevr Antlaşması hükümlerini değiştirerek TBMM’ye
kabul ettirmek için; I. Đnönü Savaşı sonrası Londra Konferansı ile Sakarya Savaşı sonrası tekliflerde bulunmuştur.
                                                                                                                             I. Đnönü       II. Đnönü   Kütahya - Eskişehir   Sakarya   Büyük Taarruz
Savunma                                                                                                                      X              X           X                     X
Taarruz                                                                                                                                                                                 X
Kars Antlaşması (13 Ekim 1921) (TBMM & Sovyetler Birliği [Gürcistan - Ermenistan - Azerbaycan]):
  I. Đnönü Savaşı sonrası imzalanan Moskova  Antlaşması ile bazı pürüzlere çözüm getirilememiştir. Sakarya
Savaşı’nın kazanılması ile bu problemlere çözümünde etkili olmuştur.
  Sovyet Rusya’nın bu antlaşmanın imzalanmasında rol oynamasının temelinde kendine bağlı topluluklar üzerinde
etkinliğini devam ettirme isteğidir. Moskova Antlaşması’nın tekrarı niteliğinde olmuştur.
  Antlaşma Hükümleri;
Moskova Antlaşması dışında yapılan eski hükümlü antlaşmalar hükümsüz olacaktır. (Çarlık Rusya ile)
Batum, Gürcistan’a verildi; Ardahan, Türkiye’ye bırakıldı. Doğu sınırımız yeniden çizilerek netleştirildi.
Sovyet Rusya’dan sonra Kafkas Cumhuriyetleri de Misak-ı Milli’yi kabul ettiler.
Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan ile dostluklar kuruldu. (Taraflar arası işbirlikleri yapıldı.)
Nahcivan’a muhtariyet (özerk bir yönetim) verildi.
Đstanbul’un güvenliğinin sağlanması ve Boğazların ticarete açılması kararlaştırıldı. (Gürcistan taraf oldu.)
Doğu Cephesi tamamen kapatıldı.
Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921) (TBMM & Fransa):
  Fransa’yı TBMM ile Antlaşma’ya iten nedenler:
Türk ordusunun Sakarya Savaşı’nı kazanması,
Fransız kamuoyunun savaşın sürmesini istememeleri,
Đngiliz - Fransız ilişkilerin bozulması,
Fransızların Güney Doğu Anadolu’da başarısızlıklarıdır.
  Antlaşma Maddeleri:
Taraflar arasındaki savaş sona erecektir.
Antlaşmanın imzalanmasından sonra en fazla iki ay içinde Fransa sınırının güneyine, Türkiye ise kuzeyine
çekilecektir.
Taraflar genel af ilan edecektir.
Savaş esirleri karşılıklı olarak serbest bırakılacaktır.
Türkiye - Suriye sınırı, Hatay ve Đskenderun dışında kalacak şekilde belirlenecekti.
Đskenderun’da özel bir yönetim kurulacak ve resmi dil Türkçe olacaktı. Ayrıca, halkın her türlü gelişimi
desteklenecek, Hatay’ın nüfus dağılımı bozulmayacak ve Fransa, Suriye’den çekilirse bölge kendi geleceğini belirleyecekti.
Türkiye ile Suriye arasında en kısa sürede Gümrük Sözleşmesi imzalanacaktı.
Süleyman Şah’ın mezarının olduğu Ceber Kalesi, Türk toprağı sayılacaktı.
Türkiye, Suriye’den geçen demiryolundan yararlanabilecektir.
Türk kültürünün gelişmesine mani olunmayacaktı.
Türk dili resmiyete sahip olacaktı.
Türk uyruklular bir kısıtlama olmadan Đskenderun limanından yararlanabilecekti.
  Antlaşma’nın Önemi:
Đtilaf Bloğu parçalanmıştır.
Misak-ı Milli, Đtilaf Devletlerinden Fransa tarafınca resmen kabul edilmiştir.  (TBMM’yi tanıyan ilk Đtilaf
Devleti, Fransa olmuştur.)
Hatay Türkleri, bazı imtiyazlar kazanmıştır; ancak Hatay’ın topraklar dışında kalması, Misak-ı Milli’den
verilen ikinci tavizdir.
TBMM’nin Sovyet Rusya ile olan bağımlılığı azalmıştır. (Rusya’nın Ankara Antlaşmasına tepkisi oldu.)
Güney Cephesi kapanmıştır. Buradaki birliklerin bir kısmı Batı Cephesi’ne kaydırıldı.
Yunan işgalini destekleyen Đngilizler, bu siyasette yalnız kaldılar.
Esir Mübadelesi Antlaşması (23 Ekim 1921) (TBMM & Đngiltere):
  Malta’da bulunan tutuklu Türk esirler serbest bırakılacaktır.
  Bazı Đtilaf esirler, teslim edilecektir.
Đtilaf Devletleri’nin Ateşkes ve Barış Önerileri (22 Mart 1922):
  Mustafa Kemal, Avrupa’daki diplomatik durumu yakından görmek için Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal Bey’i
Avrupa’ya gönderdi.
  Đtilaf Devletleri, Sevr Antlaşması’nda bazı düzenlemeler yapmak istiyorlardı. Bunun için Türk - Yunan savaşını
sona erdirecek bir ateşkes önerisi 22 Mart 1922 günü Đtilaf Devletleri tarafından TBMM’ye iletildi.




  Teklif Önerileri:
Türkiye ile Yunanistan arasındaki savaş hali sona erecek.
Đzmir ve Tekirdağ, Türklere; Batı ve Doğu Trakya, Yunanlılara bırakılacak.
Milletler Cemiyeti denetiminde doğuda Ermeni Devleti kurulacak.
Asker ve silahtan arındırılmış bir şekilde Boğazlar Türklere bırakılacak.
Türk asker sayısı 85000 civarında olacak.
Kapitülasyonlarda bazı değişiklikler yapılabilir.
Türk ile Yunan orduları arasında 100 km ara olsun, her iki orduyu Đtilaf güçleri denetlesin.
Sevr Antlaşması’nın mali, iktisadi ve adli hükümlerinin bazılarında Türkiye lehine değişiklik yapılacak.
  Türkiye, bağımsızlık anlayışına ters düşen ve Misak-ı Milli’de belirtilen kurallara bağdaşmayan bu şartlar ı
reddetmiştir.  Bu  süre  içinde  Türk  ordusu,  düşmanı  yurttan  atarak  kesin  bir  zafer  kazanma  amacıyla  tüm hazırlıkları
tamamladı. Bu şartlar, Đtilaf Devletlerin Sakarya galibiyetini görmezden gelindiğini göstermesidir.
Başkomutanlık Meydan Muharebesi - Büyük Taarruz (26 Ağustos - 9 Eylül 1922)
  Taarruz için Yapılan Hazırlıklar:
Seferberlik ilan edildi; Tekâlif-i Milliye Emirleri uygulanmaya devam edildi.
Dış yardımlar alındı. (Rusya özellikle)
Güney’deki kuvvetler Batı’ya kaydırıldı.
Toplar ve silahlar tamir edildi.
Mustafa Kemal’in Başkomutanlık süresi uzatıldı.
Sakarya Muharebesi’nde 350 civarı subayın şehit düşmesiyle, sevk ve idare için kısa süreli subay yetiştirme
kursları düzenlendi.
Üst düzey komuta kademesi düzenlendi.
Kıtalar, gizlice Yunan hatlarına yaklaştırıldı.
Taarruz için uygun zaman beklendi.
  Yunan Tarafının Durumu:
Sakarya’dan sonra Afyon - Eskişehir arasında güçlü bir savunma hattı kurdu.
Đtalya’nın boşalttığı Söke ve Kuşadası’nı işgal ettiler.
Ege Rumlarını silahlandırdılar.
Samsun’a bombardımana tuttular.
Đstanbul’u işgal etmeye hazırlandılar. (Fransa, bu durumda silah kullanacağını açıkladı.)
Ordu da Kralcı - Venizelosçu çatışması şiddetlendi.
  Taarruzun Başlaması - Sona Ermesi:
26 Ağustos sabahı Türk topçusu ateşe başladı. 27 Ağustos’ta düşman geri çekilmeye başladı. Türk süvarisi,
Yunanlıların gerisine sarkarak kaçış yollarını tıkamış, 30 Ağustos’ta düşmanın ana kuvvetleri yok edilmişti.
Mustafa Kemal, “Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!” emrini 1 Eylül’de vermiş ve Yunan ordusunu
9 Eylül’de Đzmir’de denize dökmüştür. 10 Eylül Bursa, 18 Eylül’de Anadolu’da Yunan askeri kalmamıştır.
Bu büyük taarruz sonucunda Türk kuvvetlerin bir kısmı Đzmit’e, diğer bir kısmı da Çanakkale’ye yaklaştı.
Bu durum sonucunda Đngiltere ile sıcak çatışma olasılığını güçlendirmiştir. Đngiltere’nin Türklere karşı kuvvet kullanma
talebi,  Fransa  ve  Đtalya  tarafından  reddedilmiş,  Đngiliz  sömürgeleri  bu  isteğe  olumlu  cevap  vermemiştir.  Đngilizlerin
boğazlarda tarafsız bölge oluşturulması fikrini Mustafa Kemal reddetmiş ve yapılan görüşmeler sonunda  29 Eylül’deki
askeri harekâtın sona erdiğini bildirmiştir. (Savaş taraftarı olmamasının nedeni, Đkinci bir Çanakkale hezimeti yaşamak
istememesi ve Fransa ile Đtalya’nın karşı çıkmasıyla kamuoyunun savaşı göze alamamasıdır.)
  Büyük Taarruz’un Sonuçları:
Milli Mücadele’nin askeri safhası sona ermiştir.
Anadolu’da Yunan işgali sona ermiştir.
Antlaşma Devletleri, TBMM Hükümeti’ne ateşkes teklifinde bulunmuş ve Mudanya Ateşkes Antlaşması’nı
imzalamıştır. (3 - 11 Ekim 1922)
Kurtuluş Savaşı başarıya ulaşmıştır.
Đngiltere’nin Anadolu’yu işgal planı sonuçsuz kalmıştır.
Kazanılan bu zafer, mazlum milletlerinin kurtuluşuna ümit ışığı olmuştur.
Mustafa Kemal’in Söylediği Önemli Sözler - Savaşları
SAVAŞLAR                                                                                                                             SÖZLER
II. Đnönü Muharebesi                                                                                                                 “Siz orada sadece düşmanı değil, milletin makûs talihini de yendiniz.”
Sakarya Savaşı                                                                                                                       “Hattı  Müdafaa  yoktur;  Sathı  Müdafaa  vardır.  O  satıh  bütün  vatandır.  Vatanın  her  karış
toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça vatan terk olunmaz…”
Büyük Taarruz                                                                                                                        “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!”
                                                                                                                                     Mustafa Kemal’in Aldığı Ödüller
Sakarya Savaşı                                                                                                                       Mareşallik Rütbesi - Gazilik Unvanı