TBMM’NİN AÇILMASINA DOĞRU (KURUCU MECLİS)

Seçim Genelgesi:
17 Mart 1920 Genelge’de, Olağanüstü yetkilere sahip bir Kurucu Meclis’in Ankara’da toplanması gerektiğini ordu
komutanlara bildirilmiştir. Kuruculuk niteliği de 19 Mart genelgesinden çıkartılmıştır.
Seçim Genelgesi’nde Yer Verilenler:
•   Seçime her grup ve parti aday gösterebilecektir.
•   Her livadan 5 kişi katılacaktır.
•   Seçimlere belediye idare meclisler ile Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin katılmaları zorunludur.
•   Seçime azınlıklar katılmayacaktır.
•   Seçimler 15 gün içinde bitirilecektir.
•   Meclis-i Mebusan’a seçilenler de yeni meclise katılabilecektir.
I. TBMM DÖNEMĐ (23 NĐSAN 1920 - 11 AĞUSTOS 1923)
I. TBMM’nin Açılması (23 Nisan 1920):
  Seçimler gününü şartlarına uygun olarak bütün ülkede yapılmış, Mustafa Kemal Ankara’dan milletvekilidir.
  Meclis, 23 Nisan 1920 Cuma günü Sinop Milletvekili Şerif bey’in konuşmasıyla açıldı. Meclisin üye sayısı 390
kişi olmasına rağmen 78 milletvekili ile toplanabilmiştir. (Diğerleri devlet işlerini yürütmekte idi.)
  Temsilciler Kurulu, çalışmalarına son vererek dağıtılmıştır.
TBMM’nin Kuruluş Amaçları:
Düzenli bir ordu oluşturmak,
Milli iradeyi hâkim kılmak,
Vatanı işgallerden kurtarmak,
Milli birlik ve beraberliği (egemenliği) sürekli kılmak,
24 Nisan 1920’de TBMM’nin Aldığı Đlk Kararlar:
1.  Bir hükümet kurmak zorunludur. (Đstanbul dışında bir hükümet kurulması gerekliliği vurgulandı.)
2.  Geçici bir hükümet başkanı tanımak veya padişah vekili çıkarmak uygun değildir. (Meclisin geçici olmadığı ve
bağımsız çalışacağı belirtilmiştir.)
3.  Mecliste toplanmış ulusal iradeyi, vatanın geleceğine hâkim kılmak esastır. (TBMM üstünde güç yoktur.)
4.  Büyük Millet Meclisi, yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplamıştır. (Olağanüstü şartlar altında daha hızlı
kararlar alınması amaçlanmış, güçler birliği benimsenmiştir.)
5.  Meclis tarafından seçilip vekil olarak görevlendirilecek bir kurul, hükümet işlerine bakar; meclis başkanı bu
kurulun da başkanıdır. (Meclis Hükümeti Sistemi benimsendi.)
6.  Padişah  ve  Halife,  Đtilaf  Devletleri’nin  baskısından  kurtulduğu  zaman,  meclisin  düzenleyeceği  yasaya  göre
hareket etmek durumundadır. (Görüş ayrılıklarına engel olmak için amaçlandı.)
7.  Osmanlı Devleti açıkça yok sayılmıştır, tek otorite Ulus Đradesi gösterilmektedir.
Birinci TBMM’nin Özellikleri
• Yeni bir devlet kurmuştur.
Kurucu Meclis                                                                                                              • Anayasa ilan etmiştir.
                                                                                                                           • Hükümet ve düzenli ordu oluşturmuştur.
Ulusal Meclis                                                                                                              • Adında “Millet” kelimesi geçer. Azınlık vekili yer almaz.
Güçler Birliğine                                                                                                           • Kendi üzerinde bir güç kabul etmez.
Sahip                                                                                                                      • Yasama ve yürütme güçlerini kendisinde toplar.
Đhtilalci Meclis                                                                                                           • Saltanatı ve Đstanbul Hükümeti’ni yok saymıştır.
Siyasi Parti Yok                                                                                                           • Milli birliğin bozulmaması adına siyasi parti kurulmasına izin verilmemiştir.
Demokratik Meclis                                                                                                          • Üyeleri ve başkanı seçim usulü ile belirlenmiştir.
• Olağanüstü şartlarda toplanmıştır. Kararlar tartışılarak alınmıştır.
• Üyeleri halk tarafından seçilir.
• Ortak amaç, vatanın kurtarılmasıdır.
• Savaş koşullarından dolayı seçime gitmemiş ve 3 yıl görev yapmıştır. Savaşın sonuna kadar çalışma ilkesini kabul
etmiştir. Ancak ara seçimler yapılmıştır. (Milli iradeye saygı nedeni)
• Meclis Hükümeti Sistemi kabul edilmiştir.
• Kurtuluş Savaşı’nı yürüten temel organ olmuştur.
• TBMM açılmasıyla Temsil Kurulu’nun görevine son verildi.
• Üyeleri, Đstiklal Mahkemeleri’nde görev yapmıştır. (Meclisin yargı yetkisini kullandığının kanıtı)
• Milli Mücadele sürecinde yapılan siyasi antlaşmaları onaylamıştır.
• Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti faaliyetlerini sürdürmeye devam etmiştir.
• Ceride-i Resmi adlı “Resmi” Gazeteyi yayınlamıştır.
• Hâkimiyet-i Milliye gazetesi, yarı resmi yayın organı hale getirildi. (TBMM’nin)                                                                                                             




Büyük Millet Meclisi Hükümeti Üyeleri (3 Mayıs 1920)
Meclis Başkanı                                                                                       Mustafa Kemal                                                                                            Şer’iye ve Evkaf Bakanı                                                              Mustafa Fehmi Bey
Đçişleri Bakanı                                                                                      Cami (Baykut) Bey                                                                                        Sağlık Bakanı                                                                        Dr. Adnan Adıvar
Dışişleri Bakanı                                                                                     Bekir Sami (Kunduh) Bey                                                                                  Bayındırlık Bakanı                                                                   Đsmail Fazıl Bey
Milli Savunma Bakanı                                                                                 Fevzi Çakmak Bey                                                                                         Maarif Bakanı                                                                        Dr. Rıza Nur
Maliye Bakanı                                                                                        Hakkı Behiç Bey                                                                                          Đktisat Bakanı                                                                       Yusuf Kemal Bey
Adalet Bakanı                                                                                        Celalettin Arif Bey
Birinci TBMM’de Gruplar
                                                                                                     Müdafaa-i Hukuk Grubu                                                                                    Mustafa Kemal’in başında olduğu gruptur.
I.
                                                                                                     Đstiklal Grubu                                                                                           Đlerici gençlerin kurduğu gruptur.
Grup
                                                                                                     Halk Zümresi                                                                                             Halka yakın olan gruptur.
II.                                                                                                  Islahat Grubu                                                                                            Yönetimi halkın gereksinimlerinin karşılanmasına hizmet edecek duruma getirir.
Grup                                                                                                 Yeşil Ordu                                                                                               Sol eğilimli bir gruptur. Çerkez Ethem ve yakınlarınca desteklenir.
(Zıt)                                                                                                Tesanüd Grubu                                                                                            Eski Đttihatçılar tarafından kuruldu. Milletvekilleri arası dayanışmayı esas alır.
TBMM’ye Karşı Çıkarılan Ayaklanmalar
Đstanbul Hükümeti & Đtilaf
Đstanbul Hükümeti                                                                                                                                                                                                                                                                                                          Azınlıklar        Eski Kuvay-ı Milliyeciler
                                                                                                                                                                                                              Devletleri
• Hilafet  Ordusu                                                                                    (Kuva-i                                                                                                  • Bolu                                                                               -    Düzce,   Hendek,   • Rum Đsyanı
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             • Çerkez Ethem Đsyanı
Đnzibatiye)                                                                                                                                                                                                   Adapazarı Ayaklanmaları                                                                                      • Ermeni Đsyanı
• Ahmet  Anzavur  (Kuva-i                                                                                                                                                                                     • Yozgat Đsyanı
• Demirci Mehmet Đsyanı
Muhammediye)                                                                                         • Afyon Đsyanı
• Konya Đsyanı
• Milli Aşireti Đsyanı
• Koçkiri Đsyanı
• Şeyh Recep Đsyanı
• Şeyh Eşref Đsyanı
• Ali Batı Đsyanı
• Cemil Çeto Đsyanı
Đstanbul Hükümeti Tarafından Çıkarılan Đsyanlar
• Bu ordu, Đngilizlerin teşvik ve yardımıyla Osmanlı Saltanatına bağlı olarak kuruldu.
• Đsyan,  Đstanbul  ve  Anadolu  arasında  önemli  bir  geçit  olan  Geyve  Boğazı’nın,  Đzmit  ve
Hilafet Ordusu
Adapazarı’nın Kuvay-ı Milliyeciler’in eline geçmesini önlemek için çıkarıldı.
• Batı Cephesi komutanı Ali Fuat Paşa komutasındaki Kuvay-ı Milliye birliklerce dağıtıldı.
• Sadrazam Damat Ferit Paşa ve Đngilizlerin teşviki ile Güney Marmara, Manyas, Ulubat, Balıkesir
Ahmet Anzavur                                                                                        ve Gönen’de çıkarıldı. (Amaç, boğazların elde tutulması)
• Đsyan Çerkes Ethem tarafından (Kuvayıseyyare) bastırıldı.
Azınlıklar Tarafından Çıkarılan Đsyanlar
• Fener  Rum  Patrikhanesi  ve  Đngilizlerin  kışkırtmasıyla  Rumların  Samsun,  Çarşamba,  Bafra,
Rum Đsyanı
Erbaa, Tokat, Amasya ve Batum’da çıkarttığı isyandır. (Pontus Rum Devleti ve Yunanlılar için)
• Çukurova ve Doğu Anadolu’da Ermeni devleti kurmak için Fransız desteğindeki Ermenilerce
Ermeni Đsyanı
çıkarıldı. Kuvay-ı Milliyeciler tarafından bastırıldı.
Eski Kuvay-ı Milliyeciler Tarafından Çıkarılan Đsyanlar
• Çerkez Ethem, kendine bağlı Kuvayıseyyare adını verdiği birlikleri Kütahya, Gediz ve Demirci
Çerkez Ethem
tarafında ayaklandırmıştır. Bu ayaklanma, I. Đnönü sonrası Đsmet Bey tarafından bastırıldı.
Demirci   Mehmet
• Denizli, Burdur, Dinar civarlarında çıkan ayaklanmadır. Refet Paşa tarafından bastırıldı.
- Yörük Ali Efe
Đstanbul Hükümeti & Đtilaf Devletleri Tarafından Çıkarılan Đsyanlar
Cemil Çeto                                                                                           • Kürt devleti kurmayı amaçlamak için Garzan’da çıkardı. 12. Kolordu tarafınca bastırıldı.
Ali Batı                                                                                             • TBMM’ye karşı Mardin, Midyat, Nuseybin’de çıkartıldı. 5. Tümen tarafından bastırıldı.
Şeyh Eşref                                                                                           • Bayburt’ta Şeyh Eşref adında kişinin peygamberlik iddiasıyla çıktı, milli kuvvetlerce bastırıldı.
Şeyh Recep                                                                                           • Sivas’ta Şeyh Recep-yandaşları, padişahla aralarına girenleri vatan hain iddiasıyla çıkarıldı.
Koçkiri                                                                                              • Aşiret reislerinin kışkırtmalarıyla (Erzincan civarı) çıkan isyan, milli kuvvetler bastırdı.
Milli Aşireti                                                                                        • TBMM’ye karşı Urfa, Siverek’te çıktı. Milli kuvvetlere mağlup olarak kaçtı.
Delibaş Mehmet                                                                                       • Delibaş Mehmet, 500 asker kaçak ile Konya’da isyan etti. Refet Paşa tarafınca bastırıldı.
Konya                                                                                                • Đstanbul Hükümeti’nin kışkırtmasıyla Bozkır’da isyan çıkarıldı. Milli kuvvetlerce bastırıldı.
Afyon                                                                                                • Afyon’da Çopur Musa, halkın duygularını istismar ederek çıkardı. Milli kuvvetlerce bastırıldı.
Yozgat                                                                                               • Yozgat’ta TBMM’nin padişaha karşı kurulduğunu söyleyerek çıkarıldı. Çerkez Ethem bastırdı.
Bolu - Adapazarı                                                                                     • Đngilizler, halkın dini duyguları kullanarak halkı isyana teşvik etti. Milli kuvvetlerce bastırıldı.
                                                                                                                                                                                         




Đsyanların Nedenleri:
Kuvayımilliye şeflerinin disiplinsiz hareketleri,                                                                                                         Bazı   çevrelerin   manda   ve   himaye   fikrini
Kuvayımilliye şeflerinin düzenli orduya geçmek                                                                   savunması,
istememeleri,                                                                                                                                             Uzun  savaş  yılların  halkı  bezdirmiş  olması  ve
Đstanbul  Hükümeti’nin  halkın  üzerinde  etkin                                                                  halkın yeni bir savaşı göze alamaması,
olabilmek için halkı kışkırtmaları,                                                                                                                       Đtilaf Devletlerin para ve silah yardımı,
Đngiltere’nin Boğazlarda etkin olmak istemesi,                                                                                                            Feodal  çevrelerin  Anadolu’da  yeni  bir  otorite
Askerlikten  firar  edenlerin  otorite  boşluğundan                                                              istememesi,
yararlanmak istemesi,                                                                                                                                     Şeyhü’l Đslam’ın Mustafa Kemal  ve  yandaşları
Osmanlı   Hükümeti’nin   Milli   Mücadelecileri,                                                                                                          hakkında  yayınladığı  fetvanın  Anadolu’daki  müslüman
Bolşevik ve Đttihatçı diye tanımlaması,                                                                          halkı kışkırtması,
Đtilaf Devletleri’nin Anadolu’daki mücadelecileri                                                                                                         Ordu’nun dağıtılmış olması,
padişaha karşılarmış gibi göstermesi,                                                                            Etkili                                   şahsiyetlerin                                             Ulusal    Mücadele’nin
Azınlıkların devlet kurmayı amaçlaması                                                                           başarısız olacağına inanmalarıdır.
Đsyanın Sonuçları:
  Milli mücadele uzamıştır.                                                                                       Đç güvenlik bozuldu.
  Đşgalciler ülke içlerine doğru daha hızlı ilerledi.                                                                                                      Düzenli orduya katılımlar sınırlı kaldı.
  Büyük can ve mal kayıpları oluştu.
  Meclis otoritesi sarsıldı.
TBMM’nin Đsyanlara Karşı Aldığı Tedbirler:
  Hıyanet-i Vataniye Kanunu kabul edildi (29 Nisan 1920):
Bu kanunda, “TBMM’nin meşrutiyetine fiilen, yazı ve sözle karşı koyanlar vatan hainidir. Cezası idamdır.”
Kanunun gerekçeleri:
• Meclis iradesine karşı gelenleri ve ayaklanmaları önlemek,
• Kuvayımilliye’nin amaçları dışında iş yapmasını önlemek,
• Cezaların geciktirilmeden uygulanmasını sağlamak,
• Meclise olan güveni arttırmak,
• Askere alma işini hızlandırmak ve orduyu güçlendirmek, asker kaçaklarını engellemek,
• Osmanlı Hükümeti ile işbirliği yapanları cezalandırmak.
  Firariler Kanunu kabul edildi (11 Eylül 1920):
Askerden kaçanlar, kaçanlara göz yumanları herhangi bir şekilde yardım edenleri yargılamak üzere TBMM
üyelerinden oluşan Đstiklal Mahkemeleri kuruldu. Bu mahkeme tarafınca yargılanacaklardır.
  Đstiklal Mahkemeleri kuruldu (18 Eylül 1920):
TBMM’nin otoritesini sağlamak üzere kuruldu. TBMM adına yargı yetkisini kullandı.
Đstiklal Mahkemeleri’nin üyeleri TBMM içinden seçilir. Bu güçler birliği ilkesinin gereğidir.
Mahkemeler, olayların çıktığı yerlerde kurulmuş, yargılaması halka açık yapılmıştır.
Mahkemenin kararları kesindir.
Bu mahkemeler, şu kanunların uygulanmasında görev yapmıştır:
  Hıyanet-i Vataniye Kanunu,
  Firariler Hakkında Kanun,
  Tekâlif-i Milliye Emirleri Kanunu,
  Takrir-i Sükûn Kanunu
1922’de çıkarılan kanunla eylem sahası genişletilmiştir. Đdam cezaları meclisin onayına bırakılmış; ancak
adil durumlarda bu da istenmemiştir.
Đstiklal Mahkemelerin çalışmaları sonucu:
•   Asker kaçakları olayları azalmış ve düzenli ordu kurulmuş,
•   Đç isyanlarda belirgin bir azalma olmuştur (Đç güvenlik sağlanmış).
•   TBMM otoritesi güçlendi.
  Osmanlı yönetiminin Milli Mücadele aleyhindeki fetvasına karşı Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi başkanlığındaki
bir heyet tarafından Milli Mücadele’yi destekleyen fetva hazırlandı.
  Sadrazam Damat Ferit Paşa ve Sevr Antlaşması’nı imzalayanlar vatan haini ilan edildi.
  Đstanbul Hükümeti ile her türlü haberleşmeler kesildi, yaptıkları tüm işlemler yok sayıldı.
  Anadolu Ajansı kurularak, Milli Mücadele lehine propaganda yapıldı.
I. TBMM Döneminde Çıkarılan Yasalar:
Ağnam Vergisinin Arttırılmasına Dair Kanun (Đlk Kanun),
Hıyanet-i Vataniye Kanunu (29 Nisan 1920),
Đstiklal Mahkemeleri Kanunu (18 Eylül 1920),
Düzenli Ordu Kanunu,                                                                                                 




Firariler Hakkında Kanun (11 Eylül 1920),
Nisab-ı Müzakere Kanunu,
Men-i Đsrafat Kanunu,
Men-i Müskirat Kanunu,
Başkomutanlık Kanunu,
Đstiklal Marşı Kanunu,
Gümrük Vergisinin Arttırılmasına Dair Kanun,
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu
Not: Mustafa Kemal tarafından kurulan gazeteler: Đrade-i Milliye, Hâkimiyet-i Milliye ve Anadolu Ajansı.
Not: Kurtuluş Savaşı’nda TBMM’nin yarı resmi yayın organı  “Hâkimiyet-i Milliye”, Temsilciler Heyetinin ise
“Đrade-i Milliye” gazeteleridir.
Yeni Yunan Saldırıları (22 Haziran 1920):
TBMM’nin  açılması,  iç  isyanlara  bastırmaya  başlaması,  Sevr  Antlaşması’nı  hazırlayan  San-Remo  konferansı
kararlarına sert tepki gösterilmesi üzerine Đngiltere’nin desteği ile Yunan ordusu hem Anadolu’da hem de Trakya’da genel
bir saldırı başlatmıştır. Bu saldırı ile Balıkesir, Bursa, Salihli, Alaşehir’i ele geçiren Yunan kuvvetleri, Temmuz 1920’de
Doğu Trakya’yı işgal ettiler. Ermeniler de durumdan yararlanarak Kars bölgesinde saldırıları yoğunlaştırdı.
SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI (10 AĞUSTOS 1920)
Đtilaf Devletleri ile Osmanlı Devleti arasında imzalanacak barış antlaşmasının gecikmesi nedenleri:
  Osmanlı Devleti’ni aralarında paylaşamamaları,
  Đtalya’nın payının büyük bölümünün Yunanlılara verilmiş olması,
  Boğazların durumu hakkında kesin bir karara varılamamış olması,
  Anadolu’da Türk milletinin büyük bir direniş başlatması.
Londra Konferansı (Mart 1920):
  Fransa, Đngiltere, Đtalya katıldı; Đzmir’in statüsü görüşüldü.
  Đzmir yönetimi Yunanistan’a verilecek,
  Bölgesel parlamento olacak,
  Şehirde Türk bayrağı dalgalanacaktı.
San - Remo Konferansı (16 - 26 Nisan 1920):
  Konferansa; Đngiltere, Đtalya ve Fransa ile Osmanlı katıldı.
  Antlaşmanın taslağı hazırlandı.
  Đşgal bölgeleri kesinlik kazanmıştır.
  Hazırlık sürecine Osmanlı alınmamıştır.
  Sevr  Barış  Antlaşması,  Saltanat  Şurasında  onaylanmış  ve  Paris’e  giden  Osmanlı  diplomatları  tarafından
imzalanmıştır.
  TBMM, bunları imzalayanları vatan haini ilan etmiş ve Kurtuluş Savaşı Cephe kısmına geçmiştir.