EKONOMİ ALANINDA YAPILAN DEVRİMLER - GELİŞMELER

İzmir Đktisat Kongresi (17 Şubat 1923):
Bu  kongre’nin  toplanmasında,  ulusal  ekonominin  amaçları  ve  bu  amaçlara  ulaşılmada  takip  edilecek
metotları karşılaştırma fikri etkili olmuştur. Bu kongrenin Lozan Görüşmelerinin olduğu zamanlarda toplanması ekonomik
gelişmelerin ne kadar önemsendiğinin kanıtıdır.
Milli Ekonomi Đlkesi benimsenmiştir.
Bu ilke, siyasi bağımsızlıktan ödün vermeden ekonomik kalkınmayı gerçekleştirmek amacı taşır.
Benimsenen ekonomik model, Liberal Ekonomik Sistemi’dir. Ancak özel girişimin başaramadığı işler devlet
eliyle yapılacaktır.
Kongreye; çiftçi, sanayici, tüccar ve işçi kesiminin temsilcilerinden 1135 kişi katılmıştır.
“Misak-ı Đktisadi (Ekonomi Andı) Đlkeleri” alınmıştır:
  Yabancıların kurduğu tekellerden kaçınılacak,
  Sanayi teşvik edilecek,
  Milli bankalar kurulacak,
  Devlet, ekonomik görevleri olan bir organ haline gelecek,
  Demir yollarının yapımı hızlandırılacak,
  Ham maddesi yurt içinde olan ürünlerle ilgili sanayi dalları kurulacak,
  Küçük imalattan, hızlı şekilde fabrikaya geçilecek,
  Sendikal haklar tanınacak,
  Đş erbabına amele değil, işçi denilecek,
  Özel girişimciye destek olacak bir devlet bankası kurulacak,
  Dış rekabet için sanayi bir bütün olacak,
  Teknik eğitim geliştirilecek,
  Anonim şirketlerin kuruluşu kolaylaştırılacak,
  Vergi sisteminde reform yapılacak,
  Köylü işletmelerinde büyük üretime geçilecek,
  Gümrüklerin sanayiciyi koruyacak şekilde düzenlenecek,
  Yer altı kaynaklar belirlenecek ve işletilecek,
  Topraksız çiftçiye topraklar dağıtılacak,
  Ulaştırma sorunları çözülecek,
  Kendi  imkânlarla,  öz  kaynakları  değerlendirerek  ve  büyük  devletlerin  yardımı  alınmadan  kalkınma
hedeflenmiştir. “Milli Ekonomi Đlkesi” bu doğrultuda benimsendi.
  Aşar (Öşür) Vergisi, 17 Şubat 1925’te kaldırıldı, yerine Arazi Vergisi getirildi.
  Osmanlı’da açılan Ziraat Bankası geliştirildi, sermaye ve şube miktarı arttırıldı. Bu banka aracılığıyla dışarıdan
alınan tarım araçları köylüye dağıtıldı. (1925)
  Tarım Kredi Kooperatifleri  1928’de kuruldu: Köylünün kredi, makine, tohum, vb gibi ihtiyaçlarını daha
ucuza karşılamak amacıyla kurulmuştur.
  Yabancı ülkelerden damızlık hayvanlar ithal edildi, üretme çiftlikleri kuruldu.
  Numune fidanlık ve üreme çiftlikleri kuruldu.
  Toprak Reformu, 1929’da yapıldı: Topraksız köylüye toprak vermek amacı taşır. Ancak devletin elinde bol
miktarda hazine arazisi olmadığından, toprak reformu günümüze kadar amacına ulaşamadı.
  1929 - Dünya Ekonomik Bunalımı:
Đki dünya savaşı arasının en önemli ekonomik durumu “Büyük Buhran” adı verilen ve tüm dünya ülkelerini
saran ekonomik buhrandır. Nedenlerden biri de New York (ABD) borsasında meydana gelen çöküştür. Bu çöküş, hisselerin
% 40 oranında düşmesine yol açtı. ABD’de birçok kişi iflas etmiş, işyerleri kapanmış ve işsizlik artmıştır. Bu nedenle
ABD,   ithalatı   azaltmış   ve   diğer   devletlere   verdiği   borçları   geri   istemiştir;   ama   geri   alamamış,   bütçelerini
dengeleyememiştir.
Evrensel Sonuçları:
  Fabrikalar kapanmış ve tarım ürünleri alıcı bulamamıştır.
  Đthalatlar azalmıştır.
  Tüketimde karne sistemi uygulandı.
  Gümrükler yükseltildi.
  Para değerleri düşmüştür.
Siyasi Sonuçları:
  I. Dünya Savaşı sonunda acele ile kurulan demokratik anayasalara güven azaldı.
  Đş ve ekmek vadeden diktatörlükler güçlendi. (Almanya ve Đtalya)
Türkiye’ye Etkisi:
  ABD’de başlayan ekonomik bunalım ihracat yaptığımız ülke ekonomilerinin küçülmesine neden olunca
hammadde ihracatımız gerilemiştir.