Türkler, Hz. Ömer’in Đran’ı fethiyle Müslümanlarla komşu oldular.
Hazarlar - Türgişler, Arapların Orta Asya - Kafkasya’da yayılımına engel oldular.
Emeviler Dönemi; devletin ırkçı politikası ve “Horasan - Maverünnehir” bölgelerinin fethedilmesi ile Türk -
Arap savaşlarına neden olmuştur. Đlk Arap - Türk çarpışması, Hz. Osman dönemindedir. (Emeviler, ırkçı politika izlemiştir
ve Arap olmayan müslümanlar ikinci sınıf vatandaş olarak görülmektedir.)
Abbasiler Dönemi; ırkçı politikadan vazgeçip, ümmetçi politikaya geçmiştir. Türkler, ilk başta buna karşı çıksa
da, Müslümanlığa kitleler halinde bu dönemde girmişlerdir.
751 - Talas Savaşı (Çinliler & Abbasiler - [Karluk, Çiğil, Yağma Türkleri] ):
Nedeni : Orta Asya’ya ve Đpek Yolu’na hâkim olmak.
Sonuçları :
Çinler yenildi ve geri çekildi. Orta Asya, uzun süre Çin’in egemenliğinden kurtuldu.
Türkler, kitleler halinde Đslamiyet’e girdiler ve bu etki ile geniş alana yayıldı.
Türk - Đslam devletlerinin kurulmasına ortam sağladı.
Kâğıt, matbaa, pusula, barut, mürekkep ise Çin dışında Araplara geçti. Kâğıt ise Çin dışında üretilmeye
başlandı.
Türkler, Abbasi idari kademelerinde görevler aldı. Abbasilerle ticari, siyasi ve dini ilişkileri geliştirdiler.
(Türklerden oluşan ordu için Avasım - Semerra şehirleri kurularak buralara yerleştirildi.)
Türklerin Đslamiyeti Kabul Etme Nedenleri Türklerin Đslamiyete Katkısı
• Fetih - cihat anlayışı benzerliği (yeni yerleri ele
geçirme arzusu),
• Tek tanrı inanç benzerliği (Gök Tanrı - Allah), • Đslamiyet’in geniş alanlara yayılmasını sağladılar.
• Ahiret inancı ile kurban kesme benzerlikleri, • Halifelik makamını korudular ve varlığını sürdürdüler.
• Ruhban (ayrıcalıklı) sınıfın oluşmaması benzerliği, • Đslam kültürünü geliştirdiler.
• Türklerdeki “hoşgörü, eşitlik, dürüstlük” anlayışın Đslam • Müslümanlar arası birliği sağladılar.
dininde de olması, • Haçlı Seferleri’ne karşı (Bizans’a) Đslamiyet’i korudular.
• Abbasilerin ılımlı politikası, tüccar - kültürel
etkileşimler ve yeniliklere açık olunması etkenleri.
Đlk Türk Đslam Devletleri:
Karahanlılar (840), Tolunoğulları (868), Đhşitler (935), Gazneliler (963), Büyük Selçuklular (1040),
Harzemşahlar (1097), Eyyübiler (1174), Memlükler (1250), Osmanlılar.
Đslamı kabul eden ilk Türk boyu “Karluklar”dır.
A. Karahanlılar Devleti - Dönemi (840 - 1212):
Kurucusu : Bilge Kül Kadir Han, Saltuk Buğra Han, Yusuf Kadir Han.
Kurulduğu Yer : Batı Türkistan (Karluk + Çiğil + Yağma Türkleri)
Boylar federasyonu şeklinde kuruldular. (Orta Asya Türk Devletlerine benzerler.)
Đslamiyeti benimseyen ilk Türk devletidir.
Türk - Đslam sentezini başlattılar.
Türklerin yoğun olduğu coğrafyada devlet kurmaları, Ulusal Kimliklerini korudular.
Her alanda Türkçe’yi kullandılar. (Arapça ile Farsça etkili olamadı.)
Türk tarihinin ilk posta örgütünü kurdular.
Semerkant’ta açtığı medresede ilk burslu eğitim - öğretim ve öğrenci uygulamasını başlattı.
Resmi dil “Türkçe”, yazışmalar “Uygur Alfabesi” (Türk - Đslam kültürünün temelini attılar.)
Bimarhane denilen hastaneler açtılar.
Türklerde Đslami dönemin ilk edebi eserleri ortaya çıktı.
Ribat denilen kervansaraylar inşa edilerek ticaretin gelişmesine katkı sağladılar.
Doğu - Batı şeklinde bölündüler; Doğu’yu Moğollar, Batı’yı Harzemşahlar yıktı.
14
TARĐH - 2012
B. Gazneliler Devleti - Dönemi (963 - 1187):
Kurucusu : Gazneli Mahmut, Alp Tekin, Mesut.
Kurulduğu Yer : Afganistan (Gazne), Hindistan, Đran (Hint Yarımadası)
Đsmini kurulduğu yerden alırlar. Bugünün Pakistan’ın temellerini atmışlardır.
Gazneli Mahmut Dönemi;
Türk tarihinde “Sultan” unvanını kullanan ilk hükümdardır. (Sultan; halife aracılığıyla Tanrı adına devleti
yönetme yetkisi hükümdar ve ailesine verilen sistemdir. Orta Asya’daki Kut anlayışından biçimce farklıdır.)
Devleti imparatorluk haline getirmiştir. Hindistan’a 17 kez sefer düzenleyerek Đslam ile tanışmasını sağladı.
Sünni halifeyi Şiilere karşı korudular. Đslam dünyasının siyasi liderliği Türklere geçmiştir. (Sultan unvanla)
Çeşitli etnik unsurlardan oluşan ücretli ordular kurdular.
1040 - Dandanakan Savaşı (Gazneliler (Selçuk Dönemi) & Büyük Selçuklu Devleti):
Gazneliler savaşı kaybettiler.
Yıkılma sürecine girmişlerdir.
1187 - Gurlular tarafından (Afgan topluluğu) yıkıldılar.
Resmi ve Edebi Dilleri “Farsça”, Saray dili “Türkçe”, Bilim Dili “Arapça” (Türkçe’nin gelişimi yavaşlamıştır.)
Bilim - Edebi Eserleri; Firdevsi - Şehname Eseri (Sultan Mahmut için)
C. Büyük Selçuklu Devleti - Dönemi (1040 - 1157):
Kurucusu : Tuğrul - Çağrı Beyler, Alparslan, Melikşah, Sencer.
Kurulduğu Yer : Đran, Suriye, Arap Yarımadası, Anadolu, Kafkaslar, Filistin, Mavenaünnehir.
Oğuz boyuna mensup Türklerden kuruldular. Oğuzlarda komutan “Selçuk Bey” ile devlet ismini almıştır. Hatta
ilk hükümdar olarak da bilinir.
15
TARĐH - 2012
Tuğrul - Çağrı Bey Dönemi: (Tuğrul: Doğu Kanadı; Çağrı: Batı Kanadı)
1038 - Horasan’a egemen olarak ve Nişabur’da adına hutbe okunarak devletin bağımsızlığı ilan edildi.
1040 - Dandanakan Savaşı’nda Gazneli Devletin Horasan’daki gücüne son verildi ve devletin kuruluşu
resmileşti. (Đran - Horasan bölgeleri)
Tuğrul Bey, Abbasi halifesine yardım karşılığında Doğu’nun - Batı’nın Sultanı unvanını aldı. Đslamiyet’in
siyasi üstünlüğü Türklere geçti, kurum ise Araplarda kaldı.
1048 - Pasinler Savaşı (Selçuklular (Çağrı Bey) & Bizanslılar, Gürcüler):
Anadolu’ya akınlar yapmak ve keşfetmek üzerine çıkmıştır.
Savaşı Selçuklular kazanarak Anadolu’nun fethini yapmak için akınları hemen başlattılar.
Alparslan Dönemi:
Anadolu’nun fethi için Kafkaslara, Suriye’ye seferler düzenledi.
Vezirliğe Nizamül Mülk getirildi. En önemli iç - dış siyaset belirlendi.
26 Ağustos 1071 - Malazgirt Savaşı (Büyük Selçuklu Devleti & Bizanslılar):
Amaç, Anadolu’nun hâkimiyetini almaktır.
Durum, Bizans ağır yenilgi alarak geri çekildi. Anadolu’da I. Beylikler dönemi başladı. (Selçuklu
devletine bağlı kalacaklardır.)
Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı. Anadolu, Türk yurdu olmaya başladı.
Bizans baskıları, Türk - Đslam dünyasında zayıfladı.
Haçlı seferleri başladı. (Bizans yardım istemesiyle)
Anadolu’da Türk beylikleri kuruldu ve Türkiye tarihi dönemi başladı.
Melikşah Dönemi:
Devlet, imparatorluk düzeyine ulaşmıştır.
Süleyman Şah, Đznik’i alarak Anadolu Selçuklu Devleti’ni kurmuştur. (1077)
En büyük medrese olarak Bağdat’ta Nizamiye Medreseleri, Nizamülmülk tarafından açıldı.
Ömer Hayyam, Sultan Melikşah adına Güneş yılı esaslı Celali Takvimi (Takvim-i Meliki) hazırladı.
Đkta Sistemi (Toprakların devlet görevlilerine hizmet karşılığı bırakılması esası) uygulandı.
Sultanlar, tahta geçecek erkek çocuklarını (meliklerini) eyaletlere vali olarak gönderirdi. Atabeyler ise, bu
melikleri her konuda yetiştirmek üzere görevlendirirdi.
Şiilere karşı Sünnilerin koruyuculuğunu yapmışlardır.
Batınî Hareketi: Hasan Sabbah önderliğinde yapılmıştır. Devletin varlığını bu hareketle tehlikeye düşürdü.
Taht kavgaları yaşanmış, merkezi otorite zayıflamıştır. Yöneticilerin Đran kökenli olması, Türkmenlerin
dışlanması, atabeylerin bağımsız hareketleri, Abbasi halife politikaları ve Moğolların saldırılarıyla devlet oldukça
zayıflamıştır.
1141 - Katvan Savaşı (Büyük Selçuklu Devleti & Karahıtaylar (Moğol Kolu) ):
Moğollar savaşı kazanmışlar ve Selçuklu Devleti’ni yıkmışlardır.
Resmi ve Edebiyat dili “Farsça”, Saray dili “Türkçe”, Bilim dili “Arapça”.
Not: Kuruldukları yerin dışında Đslamı yayanlar: Gazneliler ⇒ Hindistan; B. Selçuklular ⇒ Anadolu.
Not: Mısır’da Kurulan Türk devletleri: Tolunoğulları (865), Akşitler (935), Eyyübiler (1174), Memlükler (1250).
16
TARĐH - 2012 ZAFER ÖZTÜRK
D. Tolunoğulları Devleti - Dönemi (865 - 905):
Kurucusu : Tolunoğlu Ahmet (Abbasi Mısır Valisi)
Kurulduğu Yer : Hakire (Mısır)
Mısır’daki Đlk Türk - Đslam devletidir.
Güçlü ordu - donanma sayesiyle; Suriye ve Filistin’e egemen olmuşlardır.
Mısır’ı yeniden inşa etmişlerdir. Nil çevresine bentler ve sulama kanalları yapmışlar (tarımı geliştirmek için).
Mısır’da Türk - Đslam mimarisinin ilk örneklerini vermişlerdir. En önemlileri; Tolunoğlu - Ulu Camisi.
Maristan denilen hastaneler kurdular.
Abbasiler tarafından yıkıldılar.
E. Akşitler (Đhşidler) Devleti - Dönemi (935 - 965):
Kurucusu : Muhammed Bin Togaç (Mısır Valisi - Abbasi)
Kurulduğu Yer : Hakire (Mısır); Suriye, Filistin, Lübnan, Hicaz (Mekke - Medine).
Kutsal topraklara hâkim olan Đlk Türk Devleti’dir.
El-Kindi; Tarih alanında önemli çalışmalar yapmış kimseler bu dönemde yaşamıştır.
Fatımiler tarafından yıkıldılar.
F. Eyyübiler Devleti - Dönemi (1174 - 1250):
Kurucusu : Selahaddin Eyyübi
Kurulduğu Yer : Hakire (Mısır); Suriye, Filistin, Yemen.
17
TARĐH - 2012 ZAFER ÖZTÜRK
1187 - Hıttin Savaşı (Eyyübiler & Kudüs Haçlı Krallığı):
Filistin ve Kudüs, haçlılardan alındı.
Kudüs Haçlı Krallığı yıkıldı. III. Haçlı Seferleri başladı.
Memlükler tarafından yıkıldı.
G. Memlükler Devleti - Dönemi (1250 - 1517):
Kurucusu : Aybek, Baybars.
Kurulduğu Yer : Mısır, Suriye.
En güçlü dönemini, Sultan Baybars döneminde yaşamıştır.
Ayn-ı Calut Savaşı (Memlükler & Moğollar):
Moğollar yenilgiye uğratıldı. Mısır ve Kuzey Afrika’nın Moğol istilası önlendi.
Moğollardan kaçan Abbasi halifesini himaye altına aldılar. Ancak halifelik Memlüklü Sultanlara geçmemiş
ve bunu korumuşlardır.
Memlüklerde, her komutan tahta geçebilme hakkı olmuş ve sürekli taht kavgalarına neden olmuştur.
Mercidabık (1516) - Ridaniye (1517) Savaşları (Memlükler & Osmanlı Devleti (Yavuz dönemi)):
Osmanlı Devleti tarafından Memlükler yıkılmıştır.
Halifelik, Osmanlılara geçmiştir.
H. Harzemşahlar Devleti - Dönemi (1097 - 1231):
Kurucusu : Anuş Tigin, II. Arslan, Muhammed, Celalleddin.
Kurulduğu Yer : Đran (Harzem), Maveraünnehir, Türkmenistan.
Kurulduğu yerden adını alırlar.
Moğollarla yoğun mücadeleler yaşamışlardır.
1230 - Yassıçemen Savaşı (Harzemşahlar & Anadolu Selçukluları):
Harzemler savaşı kaybettiler ve yıkılma sürecine girdiler.
1231 - Moğollar (Cengiz Han) tarafından yıkıldılar.
I. Babürler Devleti - Dönemi (1526 - 1857):
Kurucusu : Z. Muhammed Babürşah
Kurulduğu Yer : Hindistan
Hindistan’da Đslamiyet’in yerleşmesini sağladı.
En önemli eserleri; Tac - Mahal (Şah Cihan tarafından eşi Mümtaz Mahal’e yazıldı.)
Kurulan I. Beylikler:
1. Saltuklular,
2. Artuklular,
3. Mengücekliler,
4. Danişmentliler,
5. Çaka Beyliği,
6. Anadolu Selçukluları
Popular post
-
40. Sosyal öğrenme kuramına göre, aşağıdakilerden hangisi gözlem yoluyla öğrenmede rol oynayan süreçlerden biri değildir? A) Güdülenme B) T... -
19. Koşullu bir tepkiyi ortaya çıkaran bir uyarıcının tekrar tekrar verilmesi sonucunda bu uyarıcının söz konusu tepkiyi ortaya çıkarma gücü...
-
Gediz Taarruzu (24 Ekim 1920) Bazı Kuvay-ı Milliye şefleri ve komutanlar, Gediz’de bulunan düşman güçlerinin bulunduğu konum itibariyle y...
Yorum Gönder