OSMANLI DEVLETİ TOPRAK DÜZENİ

                                                                                                                Miri Arazi                                                         Mülk Arazi                                                               Vakıf (Mevkuf) Arazi
• Doğrudan devlete aittir.                                                                                                         • Mülkiyet kişilere aittir.                                                                                              • Geliri,   dini                            -   sosyal   alanlarda
• Fetihlerle alınırlar.                                                                                                            • Devredilebilir, satılabilir.                                                                                           kullanılır.
• Mülkiyet satılamaz; ancak kullanım                                                                                               • Bağ, bahçe, bostan gibi yerler mülk                                                                                    • Bu  topraklar,  zaman  zaman  miri
hakkı miras bırakılabilir.                                                                                                         edinebilir.                                                                                                              topraklara  dâhil  edilirler.                                        (Vergiden
                                                                                                                                                                                                                                                            muaf tutmak için yapılırlar.)
                                                                                                                                   OSMANLI DEVLETĐ MÜLK ARAZĐ
                                                                                                                ÖŞÜRĐYYE                                                                                                                                    HARACĐYYE
• Müslüman halka aittir.                                                                                                                                                           • Gayrimüslim halka aittir.
• Ürün vergisi olarak “Öşür Vergisi” alınır.                                                                                                                                       • Ürün vergisi olarak “Haraç (Mukassem) Vergisi” alınır.
• Arazi vergisi olarak “Çift Resmi” alınır.                                                                                                                                        • Arazi vergisi olarak “Đspenç (Mavazzaf) Haracı” alınır.
                                                                                                                                   OSMANLI DEVLETĐ MĐRĐ ARAZĐ
                                                                                                                DĐRLĐK TOPRAKLAR                                                   MĐRĐ MUKATAALI ARAZĐ
Đşletme hakkı kişide, mülkiyeti ise devlettedir.                                                                                                                                   Đltizama göre yönetilir. Gelir doğrudan devlet hazineye gider.
• Has Arazi: Yıllık gelir,  100 bin akçeden fazladır.                                                                                                                              • Mukataa: Gelirler, doğrudan devlet hazinesine gider. Đltizam
Gelirler;  padişahlara,  şehzadelere,  divan  üyelerine,                                                                                                                           yoluyla toplanır.
beylerbeyine, sancak beyine verilir.                                                                                                                                               • Paşmaklık: Gelirler, padişah kızlarına ve eşlerine verilir.
                                                                                                                                                                                   • Malikane: Devlette üstün hizmetli olanlara verilirdi.
• Zeamet Arazi: Yıllık gelir, 20 - 100 bin akçe arası.                                                                                                                             • Yurtluk:   Sınır   boylarındaki   askerlere,   şehir                                                                                        -   kasaba
Orta  dereceli  devlet  memurlarına,  kadı,  müderris,                                                                                                                             memurlarına verilir.
subaşı gibi görevlilere verilirdi.                                                                                                                                                 • Ocaklık: Tersane giderlerine ve kale muhafızlara verilir.
                                                                                                                                                                                   • Mevat Arazi: Hiç kimsenin mülkiyetinde değildir. Elverişsiz
• Tımar Arazi: Yıllık gelir, 3 - 20 bin akçe arasıdır.                                                                                                                             topraklar (bataklık, taşlık)’dan sayılırlar. Đnsanların terk ettikleri
Gelirler;  tımarlı  sipahi,  imam,  hafız  gibi  kişilere                                                                                                                          yerlerdir. (Mera, vb.)
verilir.  Üç  kısımda  incelenir:  Eşkinci,  Mustahfız  ve
                                                                                                                                                                                   • Metruk Arazi: Devlete aittir. Kamunun, halkın yararlanması
Hizmet.
                                                                                                                                                                                   için terk edilmiştir. Yollar, pazarlar, yaylacılık, meydanlar, vb.
                                                                                                                                   OSMANLI DEVLETĐ DĐRLĐK (TIMAR) SĐSTEMĐ
YARARLARI                                                                                                                          TIMAR SAHĐBĐ                                                                                                             BOZULMA NEDENLERĐ
• Hazineden para almadan devletin                                                                                                  • Vergilerin bir kısmından maaş alır.                                                                                    • Ayanların ortaya çıkmaları,
asker ihtiyacı karşılanır.                                                                                                         • Tımar arazide oturmak zorundadır.                                                                                      • Devlet giderin artmasıyla Đltizam’ın
• Toprak  gelirleriyle  atlı  askerler                                                                                             • Yargı  dışında,  köylü  üzerinde  bazı                                                                                 yaygınlaşması,
yetiştirilir.                                                                                                                      haklara sahipti.                                                                                                         • Tımarlı                                   sipahilerin,             savaşların
• Uygulanan  yerlerde  güvenlik  ve                                                                                                • Sınırları    içindeki    güvenlikten    ise                                                                            uzamasıyla tımardan uzak kalmaları,
devlet otoritesi sağlanırdı.                                                                                                       sorumluydu.                                                                                                              • Ağır   vergiler   nedeniyle   köylerin
• Bayındırlık işleri yürütülür.                                                                                                    • Üç yıl üst üste arazisini boş bırakırsa                                                                                boşaltılması,  çifte  bozanlığın  artması
• Üretimde süreklilik sağlanır.                                                                                                    arazisi ellerinden alınırdı.                                                                                             (toprağını terk etmesi),
• Devlete  yük  olmadan  büyük  bir                                                                                                • Belli sayıda asker yetiştirmek ve savaşa                                                                               • Rüşvetle tımar dağıtımı,
ordu kurulurdu.                                                                                                                    hazır tutmak zorundadır.                                                                                                 • Kapıkulu                                  ocakları                 tarafından
• Vergilerin toplanması kolaylaştı.                                                                                                • Sultanın   eyaletteki   yürütme   gücünü                                                                               tımarların gasp edilmesi,
• Devlet   memurlarının   maaşları                                                                                                 temsil eder.                                                                                                             • Tımarların kapıkuluna açılması,
karşılandı.                                                                                                                        • Çiftçi;  tapu  harcı  ödeyerek  toprağın                                                                               • Tahrirlerin  sık  sık,  gerçeğe  uygun
• Eyaletlerde   devlet   otoritesinin                                                                                              kullanım  hakkına  sahiptir.  Toprağı  boş                                                                               yapılmaması.
etkisi arttırılması sağlandı.                                                                                                      bırakamaz   ve   terk   edemezdi.   Belli                                                                                (II. Mahmut tarafından yıkıldı.)
vergileri  vermek  ve  angaryalara  gitmek
zorundaydı.
Tımar sisteminde arazi; Çıplak mülkiyet padişaha, kullanım hakkı köylüye, vergi geliri tımar sahibine aittir.